Sipas kolumnistit Damir Rastoder, nisma “Ballkani i Hapur” tashmë i ka orët e numëruara para vdekjes përfundimtare derisa inciatorët e kësaj nisme sipas tij e bënë që kjo iniciative ballkanike të dështojë.
Sipas Rastoderit, që nga përfundimi i luftërave në ish-Jugosllavi deri më sot kemi patur 72 iniciativa të ndryshme rajonale që në rend të parë kanë përfshirë vendet e Ballkanit Perëndimor, transmeton Telegrafi.
Në kolumnen e publikuar në mediumin sarajevas Politicki.ba, Rastoder ka shkruar se disa nga këto projekte u zhdukën ende pa ardhur në jetë, të tjera zgjatën më pak se pushimet dimërore, të tjera u zhdukën kur edhe krijuesit e tyre u larguan nga skena politike ose humbën zgjedhjet në vendet e tyre, të tjerat thjesht humbën në djerrinën e Ballkanit për shkak të problemeve të pazgjidhura nga e kaluara.
Emëruesi i përbashkët i të gjitha nismave është se ato ishin të pasuksesshme dhe të pazbatueshme, me përjashtim të CEFTA-s, kryesisht për faktin se ajo i referohej ekskluzivisht qarkullimit të lirë të mallrave.
Në thelb, ishte një marrëveshje e tregtisë së lirë, kështu që politika kishte disi më pak ndikim në zbatimin aktual të një nisme dominuese ekonomike.
Sapo u shfaq ambicia, madje edhe nevoja, për të zgjeruar CEFTA-n në disa fusha të tjera përveç tregtisë, ajo pësoi fatin e projekteve të tjera rajonale. Vërtetë, ajo nuk vdiq, por vështirë se mund të ringjallet në mënyrën që ishte planifikuar fillimisht.
Si vazhdim i një nisme të dështuar, Procesi i Berlinit u promovua nga ish-kancelarja gjermane Angela Merkel. Ai është përveç të ashtuquajturit katër liritë ekonomike (lëvizja e lirë e njerëzve, mallrave, kapitalit dhe shërbimeve) të ofruara për ndihmë në ndërtimin dhe rinovimin e infrastrukturës dhe bashkëpunimin e të rinjve nga rajoni.
Efektet e procesit të Berlinit ishin të njëjta me politikën e krijueses së tij kryesore, Angela Merkel – “shumë zhurmë, pak mjaltë”.
Të pakënaqur me faktin se integrimi evropian i vendeve të rajonit është në krizë dhe se në të ardhmen e parashikueshme nuk do të ketë zgjerim të BE-së, Edi Rama dhe Aleksandar Vuçiq nisin nismën “Mini Shengen”, e cila së shpejti ndryshon emrin në Ballkan të Hapur.
Ata përdorin si mosfunksionalitetin ashtu edhe joefektivitetin e nismave të tjera rajonale (CEFTA dhe Procesi i Berlinit) dhe nisin projektin e tyre me një emër të këndshëm.
Dallimi kryesor në krahasim me të gjitha nismat e tjera të ngjashme është se propozimi vjen “nga poshtë”, nga toka, nga vetë liderët ballkanikë, pa pjesëmarrjen e BE-së apo SHBA-së.
Vuçiq dhe Rama e mbrojtën fëmijën e tyre ekskluzivisht me argumente ekonomike, duke theksuar se “Ballkani i Hapur” do të kontribuojë në një shkëmbim më të madh tregtar dhe një bashkëpunim më të mirë të përgjithshëm mes vendeve të rajonit.
Ish-kryeministri maqedonas Zoran Zaev me naivitet dhe fëmijëri e pranon iniciativën, duke besuar se përmes Ramës do të marrë mbështetjen edhe të përfaqësuesve politikë të shqiptarëve në Maqedoni, të cilët janë faktor i domosdoshëm për formimin e çdo qeverie në atë vend.
Nga ana tjetër, duhet të marrë për ortak Vuçiqin, i cili përndryshe e ka përkrahur deri ditën e fundit konkurrentin e tij Nikolla Gruevski.
Në trazirat që ndodhën në Kuvendin e Maqedonisë gjatë ndërrimit të qeverisë morën pjesë edhe përfaqësues të ambasadës serbe në Shkup, në përpjekje për të mbajtur Gruevskin kryeministër.
Përderisa Zaevi udhëhiqej nga interesat politike në baza ditore, për të kënaqur, mbi të gjitha, për t’i qetësuar kolegët e lagjes, Vuçiq dhe Rama panë në “Ballkanin e Hapur” një shans që të gjithë serbët, pra shqiptarët të gjenden nën një ombrellë.
Në Serbi projekti pati mbështetjen më të madhe. Zërat kundër “Ballkanit të Hapur” mezi dëgjoheshin ose ishin sporadikë.
Në Maqedoni ajo mbështetje nuk ishte plebishitare, madje presidenti Stevo Pendarovski shprehu rezerva për këtë projekt. Në Shqipëri, sipas hulumtimit të kryer atje, vetëm 26% e të anketuarve e kanë vlerësuar pozitivisht nismën.
Në Kosovë, qeveria dhe opozita, si dhe shoqëria civile, pothuajse unanimisht refuzuan të diskutojnë fare për “Ballkanin e Hapur”, sepse procesi i Berlinit është një kornizë më e mirë dhe më e pranueshme për bashkëpunim rajonal, sepse zhvillohet nën patronazhin e BE-së.
Në Mal të Zi ka pasur një polarizim të qartë të shoqërisë edhe për këtë çështje. Partitë pro-serbe dhe natyrisht Dritan Abazoviq shprehën gatishmërinë për t’iu bashkuar “Ballkanit të Hapur”, ndërsa pjesa sovraniste e spektrit politik u shpreh kundër, duke theksuar se është një projekt politik par excellence dhe jo një nismë ekonomike.
Ne kishim një situatë të ngjashme në Bosnje. Serbët ishin pro, boshnjakët kundër e kroatët abstenuan. Vetëm Konakoviq dhe Nikshiq, nga politikanët boshnjakë, treguan gatishmëri për ta diskutuar atë, edhe pse me turp. Dhe ky ishte fundi i saj.