Nga: Daisy Jones / The Guardian (Titulli origjinal: A janë tekstet e Jonah Hill me të vërtetë ‘terapia flasin’? E pyeta një terapist)
Përkthimi: Telegrafi.com
Çfarë lloj fjalësh mendoni, kur përmendet fraza “fjalim terapeutik”? Manipulim? Traumë? Provokim? Ndoshta edhe një fjalë si kjo – toksike. Ose, dhe kjo është preferencë personale: kujdes për veten. Vitet e fundit, këto terma kanë filluar të shfaqen kudo: në TikTok, Instagram dhe ndonjëherë edhe në jetën tonë personale, veçanërisht në skenarët romantikë ku duhet të balancojmë “nevojat” e një personi tjetër me ato tonat.
Këto fraza të shndritshme, të ngjashme me botën e biznesit, janë bërë mënyra tërheqëse për të përshkruar mënyrën se si na trajtojnë të tjerët dhe se si duhet ne ta trajtojmë veten, gjoja nga fjalët e terapistëve. Fjalët si “kufijtë” kanë dominuar titujt e lajmeve këtë muaj, pasi mesazhet e supozuara mes aktorit Jonah Hill dhe ish-partneres së tij Sarah Brady u publikuan në internet, në të cilat ai thotë se ajo nuk duhet të postojë foto të saj me rroba banje, të bëjë sërf me burra ose të ketë miqësi që ai nuk i miraton, ndër të tjerash, nëse duan të vazhdojnë të kenë një marrëdhënie (kërkesa që, për mua, më duken shumë larg nga çdo gjë që një terapist mund të mbështesë si “kufij” të arsyeshëm).
Fjala terapeutike që përdoret për të justifikuar sjelljen e dobët në marrëdhënie, nuk është asgjë e re. Por, teksa këto terma vazhdojnë të shtohen, ajo që duket se i mungon bisedës është fakti se shumë prej tyre nuk duket se vijnë fare nga terapia aktuale. Si dikush që ka kaluar nëpër tre terapistë të ndryshëm, në po aq vite, nuk më kujtohet asnjë moment i vetëm në të cilin fjalët si “toksike”, “narcisiste” ose “manipulim” janë përdorur në një seancë.
Hill ishte për shumë vite në terapi – e publikoi një film për të në Netflix, Stutz – por, kjo nuk do të thotë domosdo se vetë terapia është përgjegjëse për mënyrën se si ai thuhet se ka folur me ish-partneren e tij dhe as se ndonjë terapist ia paraqiti ato mjete.
Shumë nga këto terma kanë rrënjë të hershme, të rëndësishme në psikoterapi – fjala “provokim”, për shembull, u përdor për herë të parë nga psikologët si një mënyrë për të përshkruar ata që vuanin nga stresi post-traumatik pas Luftës së Parë Botërore, ndërsa termi “traumë” u popullarizua gjerësisht nga psikoterapistja Janina Fisher në librin e saj të vitit 2017, Healing the Fragmented Selves of Trauma Survivors. Por, terapia e sotme duket se ka zhvilluar një jetë tjetër në internet, krejtësisht të ndarë dhe të palidhur me përvojat terapeutike të jetës reale.
Nga shitjet e shpeshta nga trajnerët të jetës dhe ndikuesit e marrëdhënieve në TikTok, këto “terme të internetit” përdoren për të miratuar një lloj këshillash që në thelb zbresin në ne: “Mos bëni kompromis, ji egoist dhe largojeni menjëherë këdo që ju jep qoftë edhe një aluzion shqetësimi”.
Në të vërtetë, psikoterapistja India Haylor thotë se ajo po vëren një prirje më të gjerë të kufijve për t’u kthyer në “kërkesa të këqija ose ultimatume që maskohen si ‘kufij’”. “Kufijtë e shëndetshëm priren të jenë më të gjerë, më fleksibël, gjithëpërfshirës dhe të respektueshëm dhe do të përfshijnë propozime të tilla si mirënjohja, komunikimi i hapur, hapësira dhe ndershmëria”, thotë ajo. “Do të sugjeroja gjithashtu që ato janë mbi të gjitha kërkesa dhe jo urdhëresa”.
Nga përvoja ime, terapia rrallë fokusohet në sjelljen e një personi tjetër, por më tepër se si kjo sjellje mund t’ju bëjë të ndiheni dhe pse. Disa nga seancat e mia më ndriçuese kanë qenë ato që më kanë çuar në përfundimet e mia. Terapia zakonisht nuk i ngjan fjalimeve të Ted-it, ku udhëzoheni se si të “largoni njerëzit toksikë” që po “shkaktojnë trauma” në ditën e “kujdesit për veten” (në të njëjtën mënyrë siç mund të bëhet një video në TikTok).
Psikoterapistja dhe autorja Susie Orbach mendon se duhet të shmangim krejtësisht përdorimin e termave si “fjalim terapeutik”, thjesht sepse shumë nga këto fjalë janë bërë “si psikollomotitje”. Çdo terapist do ta ketë mënyrën e vet specifike të lidhjes me klientin, shpjegon Orbach. Nuk ka qasje të vetme për të gjithë.
“Terapia ka të bëjë me gjetjen e fjalëve të duhura midis teje dhe personit me të cilin po punon: të dëgjosh fjalët e saj ose të tij, modulimet dhe timbret dhe të jesh i vetëdijshëm për atë që është dhe çfarë nuk mund të thuhet”, më thotë ajo. Ideja e terapisë, pra, nuk përputhet me natyrën e terapisë e cila është marrëdhënie specifike midis klientit dhe terapistit, me veçoritë dhe kontekstin e vet.
Edhe jashtë marrëdhënieve romantike, termat si “kufijtë” dhe “hapësira” kanë bërë që shumë njerëz t’i qasen marrëdhënieve ndërpersonale si transaksioneve të biznesit. Ne mund t’i heqim njerëzit nga jeta jonë, para kohe, pas një mosmarrëveshjeje të vetme, ose ta konsiderojmë mbështetjen e rregullt si “punë emocionale”. Fjalimi terapeutik ofron një mënyrë të çuditshme për t’u lidhur me njëri-tjetrin, duke e çmuar shkëputjen mbi tërheqjen dhe rrjedhën e çrregullt të jetës reale. Po, është e përhapur, por le të mos pretendojmë se terapia aktuale është në thelb të saj. /Telegrafi/