Princi i Kurorës Saudite, Mohammad bin Salman “miratoi një operacion… për kapjen ose vrasjen e gazetarit Saudit Jamal Khashoggi”, shkruan në raportin e ri të administratës së presidentit amerikan, Joe Biden.
Megjithatë, Biden thotë se SHBA-ja nuk do të sanksionojë qeverinë Saudite, duke llogaritur që çdo ndëshkim i drejtpërdrejtë mund të rrezikojë bashkëpunimin e Arabisë Saudite në përballjen me Iranin dhe në përpjekjet kundër terrorizmit, raporton businessinsider.
Ashtu si paraardhësit e tij, Biden po ndeshet me realitetin se Arabia Saudite është e nevojshme për të arritur disa objektiva të SHBA-së në Lindjen e Mesme.
Ky është një ndryshim i Bidenit për Arabinë Saudite – nga kritika në fushatë. Ai tha se administrata e tij do ta shndërronte këtë mbretëri shtypëse – një aleat i vjetër i SHBA – në një shtet “të vdekur”, transmeton Telegrafi.
Afera Khashoggi nxjerr në pah një veprim të çuditshëm të vazhdueshëm të politikës së jashtme amerikane: morali selektiv në trajtimin e regjimeve shtypëse.
Një panoramë e diktatorëve
Administrata e ish-presidentit, Donald Trump ishte e gatshme të përballej me Arabinë Saudite për vrasjen e Khashoggit, një kolumnist i Washington Post që jetonte në Virginia. Përtej revokimit të vizave të disa zyrtarëve sauditë të implikuar në vdekjen e Khashoggit, Trump nuk bëri asgjë për të ndëshkuar mbretërinë për torturat, vrasjet dhe copëtimin e Khashoggit.
Trump dhe zyrtarë të tjerë të Shtëpisë së Bardhë u kujtuan kritikëve se Arabia Saudite blen miliarda dollarë armë nga SHBA-ja dhe është një partner vendimtar në fushatën amerikane ndaj Iranit. Biden ka marrë një qëndrim pak më të ashpër, duke aprovuar publikimin e raportit të inteligjencës që fajëson bin Salman për vrasjen e Khashoggit dhe sanksionon 76 zyrtarë sauditë të nivelit më të ulët.
Arabia Saudite nuk është kombi i vetëm që SHBA-ja i fal për keqbërjet e saja të tmerrshme. SHBA për dekada ka mbajtur lidhje të ngushta me disa nga abuzuesit më të këqij të të drejtave të njeriut në botë. Që kur Shtetet e Bashkuara u shfaqën nga Lufta e Ftohtë, si fuqia dominuese ushtarake dhe ekonomike në botë, presidentët e njëpasnjëshëm amerikanë kanë parë përfitime financiare dhe gjeopolitike në shpërfilljen e veprimeve të këqija të regjimeve brutale, transmeton Telegrafi.
Para revolucionit islamik në vitin 1979, Irani ishte një aleat i ngushtë i SHBA-së. Shah Reza Pahlavi sundoi ashpër, duke përdorur policinë sekrete për të torturuar dhe vrarë disidentët politikë.
Por shahu ishte gjithashtu një udhëheqës laik, anti-komunist në një rajon të mbizotëruar nga myslimanët. Presidenti amerikan, Richard Nixon shpresonte që Irani do të ishte “polici perëndimor në Gjirin Persik”.
Pas përmbysjes së shahut, administrata e presidentit, Ronald Reagan në vitet 1980 u bë miqësore me diktatorin irakian, Saddam Hussein. Shtetet e Bashkuara e mbështetën atë me inteligjencë gjatë luftës së Irakut me Iranin dhe shikuan në anën tjetër përdorimin e tij të armëve kimike.
Dhe përpara luftës civile të përgjakshme civile të Sirisë – e cila ka vrarë rreth 400 mijë njerëz dhe ka shfaqur sulme të ashpra me armë kimike nga qeveria – regjimi i saj autoritar gëzonte marrëdhënie relativisht miqësore me SHBA-të.
Siria ka qenë në listën e sponsorëve shtetërorë të Departamentit të Shtetit të terrorizmit që nga viti 1979. Por Presidentët Nixon, Jimmy Carter, George H.W. Bush dhe Bill Clinton të gjithë vizituan presidentin Bashar al-Assad, i cili drejtoi nga 1971 deri në vdekjen e tij në vitin 2000.
Pse ka rëndësi Arabia Saudite?
Para vrasjes së dyshuar të Khashoggit nga operativët sauditë, princi i kurorës 35-vjeçar po kultivonte një reputacion si një reformator i moderuar.
Salman ka bërë ndryshime të vlefshme në mbretërinë konservatore arabe, duke lejuar gratë të vozitin, duke luftuar korrupsionin dhe duke kufizuar disa kompetenca të policisë fetare. Akoma, Arabia Saudite mbetet një nga regjimet më autoritare në botë.
Megjithëse gratë tani mund të marrin një pasaportë pa lejen e një kujdestari mashkull, ato ende kanë nevojë për miratimin e një kujdestari për t’u martuar, për të lënë burgun ose për të marrë disa procedura të caktuara mjekësore. Dhe ata duhet të kenë pëlqimin e një kujdestari mashkull për t’u regjistruar në kolegj ose për të kërkuar një punë, transmeton Telegrafi.
Qeveria Saudite gjithashtu arreston në mënyrë rutinore njerëz pa kontroll gjyqësor, sipas Human Rights Watch. Qytetarët mund të vriten për krime jo të dhunshme, shpesh në publik. Midis janarit dhe mesit të nëntorit 2019, 81 persona u ekzekutuan për krime të lidhura me drogën.
Arabia Saudite renditet pikërisht mbi Korenë e Veriut për të drejtat politike, liritë civile dhe masa të tjera të lirisë, sipas vëzhguesit të demokracisë Freedom House. I njëjti raport rendit Iranin dhe Kinën përpara Sauditëve.
Por pasuria e saj, vendndodhja strategjike në Lindjen e Mesme dhe eksportet e naftës i mbajnë Sauditët si një aleat jetësor të SHBA-së. Presidenti amerikan, Barack Obama vizitoi Arabinë Saudite më shumë se çdo president tjetër amerikan – katër herë në tetë vjet – për të diskutuar gjithçka, nga Irani te prodhimi i naftës.
Politika reale amerikane
Ky lloj i politikës së jashtme – një i bazuar në parime praktike, të interesit vetjak sesa në shqetësime morale ose ideologjike – quhet “realpolitika”.
Henry Kissinger, sekretar i shtetit nën presidencën e Nixonit, ishte një mjeshtër i realpolitikës, i cili e shtyu atë administratë të normalizonte marrëdhëniet me Kinën. Marrëdhëniet diplomatike midis dy vendeve kishin përfunduar në vitin 1949, kur revolucionarët komunistë kinezë morën pushtetin.
Atëherë, si tani, Kina ishte tepër shtypëse. Vetëm 16 vende – përfshirë Arabinë Saudite – janë më pak të lira se Kina, sipas Freedom House. Irani, një vend që SHBA-ja dëshiron që Sauditët të ndihmojnë në mbajtjen nën kontroll, renditet përpara Kinës.
Por, Kina është gjithashtu kombi më i populluar në botë dhe një fuqi bërthamore. Nixon, një antikomunist i zjarrtë, u përpoq të shfrytëzonte një çarje në rritje midis Kinës dhe Bashkimit Sovjetik.
Sot, Uashingtoni ruan marrëdhënien e rëndësishme, nëse herë pas here të vështirë, Kissinger e krijuar me Pekinin, me gjithë përndjekjen e saj të vazhdueshme ndaj grupeve të pakicave myslimane.
Realpolitika amerikane vlen edhe për Amerikën Latine. Pas Revolucionit Kuban të vitit 1959, SHBA rregullisht mbështeste diktatorët ushtarakë të Amerikës Qendrore dhe Jugore të cilët torturuan dhe vranë qytetarë për të “mbrojtur” Amerikën nga komunizmi.
SHBA nuk është ‘aq të pafajshme’
Presidentët e SHBA-së kanë tendencë të nënvlerësojnë marrëdhëniet e tyre me regjimet shtypëse, duke lavdëruar “vlerat e larta” amerikane.
Kjo është gjuha që ish-presidenti, Barack Obama përdori në vitin 2018 për të kritikuar përqafimin e Trumpit ndaj presidentit autoritar të Rusisë, Vladimir Putin, duke përmendur “angazhimin e Amerikës ndaj disa vlerave dhe parimeve si shteti i ligjit dhe të drejtat e njeriut dhe demokracia”.
Por, Trumpi mbrojti marrëdhënien me Rusinë, duke thirrur në heshtje realpolitikën amerikane. “Ju mendoni se vendi ynë është kaq i pafajshëm?”, pyeti ai.
Siç aludoi Trumpi, SHBA-ja ka mbajtur lidhje të ngushta me regjime të shumta dhe ende ka, vlerat dhe politikat e të cilave bien ndesh me garancitë kushtetuese të demokracisë, lirisë së fjalës të Amerikës, të drejtës për proces të rregullt dhe shumë të tjera.
Ka dekada.
Princi i kurorës së Arabisë Saudite vrau një gazetar disident. Realpolitika amerikane shpjegon pse marrëdhënia e ngushtë SHBA-Saudite ka të ngjarë të vazhdojë gjithsesi. /Telegrafi/