Nga: Aurel Plasari
Në shqip “pasí” është lidhëz, që përdoret në një fjali të varur kohore, veprimi i së cilës kryhet përpara veprimit të shprehur, p. sh.: “pasi gazetari hëngri racionin e ditës …” etj. Përdoret edhe në fjali të varur për të shprehur marrëdhënie të ndryshme shkakore, p, sh.: “Pasi pronari nuk pagoi gazetarin …” etj.
Ndër ligjet universale – dhe praktike – në përdorimin e shkruar të gjuhëve, të çdo gjuhe, është dhe ligji i ekonomisë (i kursimit) në gjuhë. Prova e tij bëhet duke hequr pjesën e dyshuar për parazitare: ndryshon gjë në kuptimin e asaj që themi? Jo. Atëherë kemi vërtetuar që kishim të bënim me një trajtë parazitare dhe e flakim tej.
Në këtë rast, përderisa në shqipe është e mjaftueshme vetë lidhëza “pasi”, përse do t’i duhet ngjitur lidhëza tjetër “që”? I duket ndokujt se po e shkruan shqipen më bukur me “pasiQË”?
Për kureshtjen e atyre që dëshirojnë të mësojnë më tej se nga është sajuar vallë kjo “pasiQË”-ja, e cila u duket fashion disa gazetarëve dhe publicistëve shqiptarë, ndonjëherë edhe me emra ndikues në mediat e shqipes, po saktësoj:
Kjo trajtë parazitare ka ardhur nga shkrues të shqipes të ndikuar prej gjuhës serbe. Si në shembujt që kam dhënë më poshtë pikërisht prej një përkthimi. Sepse në serbisht nuk mund të thuhet “pasi” (након) pa i shtuar prapa një “që” (што). Forma serbishte është pra “након ШТО аутор” dhe të ndikuarit nga serbishtja, njëherësh njohës të këqij të shqipes, e imtojnë me “pasiQË autori”.
Shpresoj të jemi marrë vesh: që “pasiQË” nuk ka kurrfarë sharmi, përveç një majmunizmi parazitar nga serbishtja. Shqipes lidhëza “pasí” i mjafton pa nevojë për ndonjë bisht.