Këto ditë, portali slloven “Necenzurirano” (pa censurë), bëri të njohur një dokument për ndryshimin e kufijve në rajonin tonë, për të cilin shprehet se është kopje e tij. Në të bëhet fjalë për kufirin midis Kosovës dhe Serbisë dhe bashkimin e së parës dhe pjesëve të tjera që banohen nga shqiptarët në Maqedoninë e Veriut dhe në Malin e Zi me Shqipërinë. Po kështu, shkëputja e Republikës Srpska nga Bosnjë-Hercegovina dhe bashkimi i saj me Serbinë, sikurse një pjesë e territorit boshnjak me Kroacinë, ose kjo pjesë kroate të ketë një “status të veçantë” sipas modelit të Tirolit të Jugut. Pjesa tjetër e Bosnjë-Hercegovinës, ku boshnjakët përbëjnë gjysmën e popullsisë të të gjithë vendit, sipas këtij plani, të jetë “një shtet që funksionon në mënyrë të pavarur”.
Jehona e këtij dokumenti ka qenë e menjëhershme, në veçanti në vendet e rajonit tonë dhe ku për autorësi të tij njohin zyrtarët e strukturave të larta shtetërore të Sllovenisë e në veçanti Kryeministrin Janez Jansha.
Paraqitja e një dokumenti të tillë me burim slloven, sikurse duket, lidhet me faktin që në fund të këtij gjashtëmujori Sllovenia merr zyrtarisht Presidencën e radhës të Bashkimit Evropian. Reagimet ndaj tij janë të ndryshme. Janez Jansha mohon përcjelljen e të ashtuquajturit dokument “non-paper” në Bruksel. “Non-paper” nënkupton një dokument joformal, formë të njohur komunikimi, për të bërë objekt diskutimi një problem të caktuar.
Presidenti slloven, Borut Pahor, nga ana tjetër përsërit qëndrimin e tij për mos ndryshim të kufijve në Ballkan. Ai është për integritetin e Bosnjë-Hercegovinës e të tjera. Mediat vendase sllovene e shohin këtë në një aspekt tjetër: si sulm të opozitës brenda vendit kundër Kryeministrit Jansha i cili nga ana e vet dhe më tej e vlerëson si orvatje për “dëmtimin e Sllovenisë në Bashkimin Evropian”. Edhe oresidenti i Kroacisë, Zoran Milanoviq, hapjen e këtij problemi, ricaktimit të kufijve, e shikon si tepër të rrezikshme. Në veçanti, skenës politike në Bosnjë-Hercegovinë i është prishur dhe më tej qetësia, ndërkohë që Milorad Dodiku i Republikës Srpska beson në këtë mundësi, që republika serbe t’i bashkohet Serbisë me një shpërbërje paqësore të Bosnjë-Hercegovinës. Kryediplomatja boshnjake kritikon ashpër qëllimet e mbrapshta që hapin “Kutinë e Pandorës” dhe destabilizojnë rajonin e Ballkanit Perëndimor. Nga ana tjetër, zyrtarët e Bashkimit Evropian i përmbahen qëndrimit se një dokument i tillë nuk posedohet nga ata, për të mbyllur çdolloj komenti.
Hapja e këtij problemi në këto momente mund të jetë dhe një matje pulsi nga ana e Sllovenisë për vetë vendet e rajonit tonë, por dhe për vetë Bashkimin Evropian. Pra, deri ku mund të shkojnë qëndrimet e tyre ndaj realizimit të prioriteteve që i ka vënë vetes Sllovenia si kryesuese e presidencës së Bashkimit Evropian lidhur me Ballkanin Perëndimor, integrimin evropian të vendeve të tij.
Përballë kësaj tabloje, Serbia shikon interesat e saj me këtë dokument, ku për ndryshimin dhe rregullimin e kufijve, Aleksandër Vuçiq bashkë me Hashim Thaçin u shprehën mbi dy vjet më parë për shkëmbimin e territoreve, gjë që çonte në copëtimin e Kosovës. Tashmë, dokumenti slloven u vjen në ndihmë qarqeve nacionaliste serbe dhe atyre kroate, por dhe më tutje, si Rusisë, aleatit strategjik të Serbisë, si dhe faktorëve të tjerë që së bashku të zgjerojnë “civilizimin ortodoks”. Jo më kot, edhe këto ditë diplomacia ruse përsërit refrenin e njohur që Rusia të monopolizojë të drejtën e faktorit ndërmjetës në dialogun Serbi-Kosovë!
Së toku gjithashtu, sikurse vihet re, përmes këtyre qëllimeve të mbrapshta shpresohet dhe në një mundësi tjetër: të arrihet zbehja e faktorizimit të ShBA-së në Ballkan, parë vazhdimisht kjo si pengesë për plotësimin e ëndrrës së njohur të tyre. Për shqiptarët, krijimi në këtë mënyrë i “Shqipërisë së Madhe”, lakuar kjo vazhdimisht nga zyrtarët e lartë serbë, vetëm i dëmton ata të cilët nuk i kanë pasur asnjëherë pronësi të tyre projekte të tilla. Serbët, nga ana e vet, dhe më tej do të fërkojnë duart për realizimin e Serbisë së Madhe, duke përmbushur kështu dhe planin e njohur të Sllobodan Millosheviqit për ndryshimin e kufijve në rajonin tonë.
Projekte apo propozime si këto, vështirë ta mbyllin shumëzimin e vet. Ballkanin ato vetëm e rëndojnë. Prandaj, dhe kërkohet një qëndrim më afër dhe serioz i Bashkimit Evropian për vendet e Ballkanit, për integrimin evropian të tyre. Kjo do t’i sprapste dhe do t’u mbyllte çdo shteg veprimit të mëtejshëm për precedentë të rrezikshëm, duke ndezur konfliktet, të cilat diku sikur flenë e rrinë përherë zgjuar. Vendet e Ballkanit Perëndimor, siç tha pardje ministri për Çështje Evropiane të Gjermanisë, Michael Roth, kanë një të ardhme vetëm si shoqëri multietnike dhe multireligjioze… Vizatimi i kufijve të rinj është rrugë e rrezikshme. /Panorama/