Nga: Gabriel Garcia Maruqez
Përktheu: Ben Meçe
Dita e hënë gdhiu e nxehtë dhe pa shi. Don Aurelio Eskobar, dentist pa diplomë, i mësuar të fillonte punë herët, e hapi studion në orën gjashtë. Nxori nga sirtari i vitrinës një protezë dhëmbësh, të pashkëputur akoma nga stampa prej allçie, dhe vendosi mbi tavolinë një sërë veglash, në radhë nga më e vogla tek më e madhja, si do t’i kishte vendosur një shitës në dyqan. Kishte veshur një këmishë me viza, pa jakë, të mbërthyer me një komçë ngjyrë floriri poshtë gushës, dhe një palë pantallona të mbajtura me bretele elastike. Ishte një burrë i thatë, me trup të tendosur dhe me shikim që rrallë herë pasqyronte situatën, si shikimi i një shurdhi.
Pasi sistemoi veglat, tërhoqi trapanon drejt poltronës dhe u ul për të lustruar protezën. Nuk dukej i përqendruar në atë që bënte, por punonte me ngulm, duke pedaluar me trapano edhe kur nuk nevojitej.
Pas orës tetë bëri një pushim. Nga dritarja vështroi qiellin, dhe pastaj dy laraska që ngroheshin mbi çatinë e shtëpisë përballë. Iu kthye përsëri punës, i sigurt se para dreke do të fillonte prapë shiu. Zëri kumbues i djalit njëmbëdhjetëvjeçar, e nxori nga mendimet.
“Baba.”
“Hë.”
“Ka ardhur kryetari. Do që t’i heqësh një dhemb.”
“I thuaj që nuk jam.”
Po lustronte një dhemb floriri. E largoi nga vetja në largësinë e krahut dhe po e vëzhgonte me sytë gjysmë të mbyllur. I biri u kthye duke bërtitur nga salla e pritjes.
“Thotë që je aty se të ka dëgjuar.”
Dentisti vazhdoi të vështronte dhëmbin. Kur iu duk i përfunduar e vendosi mbi tavolinë dhe i foli të birit:
“Më mirë akoma që më ka dëgjuar.”
Shkeli përsëri pedalin e trapanos. Pastaj nxori një çark nga një kuti kartoni dhe filloi të lustronte pjesën e florinjtë.
“Baba.”
“Hë.”
Nuk e ndryshoi aspak shprehinë e fytyrës
“Thotë se po nuk i hoqe dhëmbin do të të qëllojë me pushkë.”
Pa u ngutur, me një lëvizje tepër të ngadaltë, fiku trapanon dhe e largoi nga poltrona. Pastaj hapi sirtarin e vogël nën tavolinë. Aty mbante të fshehur pistoletën.
“Mirë,” tha. “I thuaj të vijë e të më qëllojë.”
Rrotulloi poltronën nga dera dhe mbështeti dorën mbi sirtarin e hapur. Kryetari u shfaq te pragu i derës. Kishte rruar faqen e majtë, ndërsa te tjetra, e fryrë nga dhimbja, kishte akoma qime pesëditore. Dentisti dalloi në shikimin e tij të fikur vuajtjet e disa netëve pa gjumë. Mbylli sirtarin me majën e gishtave dhe i tha me qetësi:
“Uluni.”
“Mirdita,” tha kryetari.
“’dita,” tha dentisti.
Ndërsa veglat zienin akoma, kryetari mbështeti kokën te mbështetësja e poltronës dhe ndjeu ta lëshonte pak dhimbja. Ajri që po thithte iu duk i akullt. Ishte një studio e varfër: tavolina e vjetër prej druri, trapanoja me pedale, një dollap me kanata qelqi me raftet plot me poçe qeramike. Përballë poltronës një dritare e mbrojtur nga një pritëse ere prej stofe deri në lartësi njeriu. Kur ndjeu se dentisti po i afrohej, kryetari shtrëngoi thembrat në dysheme dhe hapi gojën. Don Aurelio Eskobar ia ktheu fytyrën nga drita. Pasi pa dhëmbin e sëmurë shtypi disa herë me kujdes pjesën e ënjtur të faqes, me dy gishtat e dorës.
“Do e heqim pa anestezi,” i tha.
“Pse?”
“Sepse ke një akçes.”
Kryetari e fiksoi në sy.
“Në rregull,” i tha dhe u mundua t’i buzëqeshte. Dentisti nuk ia ktheu buzëqeshjen. Solli mbi tavolinë tenxheren me veglat e sterilizuara dhe i hoqi nga uji me një pincë të ftohtë, gjithnjë me veprime të ngadalta dhe pa u ngutur. Pastaj afroi me majën e këpucës pështyrësen dhe shkoi te lavamani për të larë duart. Ç’do veprim e bëri pa parë kryetarin, ndërsa kryetari nuk ia hoqi sytë asnjë çast. Ishte njëri nga dhëmbët e pjekurisë së nofullës së poshtme. Dentisti hapi pak këmbët dhe shtrëngoi dhembin me darën e nxehtë. Kryetari mbërtheu duart mbi mbështetëset e poltronës, shkarkoi gjithë forcën tek këmbët duke ndjerë një boshllëk të ftohtë në veshka, por arriti të mbajë frymën. Dentisti bëri një rrotullim të vogël të pulsit dhe me një keqardhje pak të hidhur i tha:
“Ky vlen sa njëzet të vdekur, kolonel.”
Kryetari ndjeu zhurmën e kockës në nofull dhe sytë iu mbushën me lot. Nuk lëshoi asnjë tingull deri sa pa dhembin të dilte. E pa të turbullt mbrapa vellos së lotit. Dhimbja iu bë aq e huaj, sa nuk arriti të kuptonte torturën e pesë netëve të kaluara.
U përkul mbi pështyrësen. Ujë në djersë mezi po mbushej me frymë. Zbërtheu komçën e këmishës dhe kërkoi me gishta shaminë në xhepat e pantallonave. Dentisti i zgjati një garzë të pastër.
“Fshi lotët,” i tha.
Kryetari i fshiu. Po dridhej i tëri. Ndërsa dentisti lante duart në lavaman, vuri re në tavanin e plasaritur një rrjetë merimange me insekte të ngordhur të ngecur në të. Dentisti u kthye duke fshirë duart.
“Ik shtrihu tani,” i tha, “dhe bëj gargarë me ujë me kripë.”
Kryetari u ngrit në këmbë, kërkoi leje dhe me një përshëndetje indiferente prej ushtaraku u drejtua nga dera duke shtriqur këmbët e mpira dhe pa e mbërthyer komçën e jakës së këmishës.
“Dërgomë llogarinë,” tha
“Ty, apo Bashkisë?”
Kryetari nuk e ktheu kokën. Duke mbyllur derën iu përgjigj:
“Ku të duash. Një mut është”.