Kanceri i qafës së mitrës zhvillohet ngadalë, gjë që mundëson zbulimin e hershëm përmes ekzaminimeve të rregullta gjinekologjike dhe testeve të skriningut, siç është testi i Pap-testi dhe testimi i virusit papilloma humane (HPV), theksoi sot Instituti i Shëndetit Publik (ISHP). Sipas të dhënave të fundit të publikuara të Institutit Kombëtar të Shëndetësisë, në vitin 2022 ishin 173 pacientë me kancer të qafës së mitrës, ndërsa numri i vdekjeve nga kjo sëmundje ishte 66, transmeton Portalb.mk.
“Në periudhën 10-vjeçare, pra nga viti 2013 deri në vitin 2022, incidenca mesatare e kësaj sëmundjeje ishte 9.2 për 100 mijë gra, ose rreth 170 raste të reja çdo vit, gjë që e bën kancerin e qafës së mitrës sëmundja malinje e 6-të më e zakonshme tek gratë. Sipas të dhënave të vdekshmërisë, shkalla e vdekshmërisë është 2.9 vdekje për 100,000 gra, ose mesatarisht 52 gra që kanë vdekur gjatë kësaj periudhe nga kanceri i qafës së mitrës. Me ekzaminime të rregullta dhe kujdes të mirë për shëndetin mund të evitohen të gjitha këto vdekje, sepse kontrolli i mirë dhe zbulimi i hershëm i të gjitha rasteve sjell mundësi të mira për trajtim efektiv dhe shmangie të shumë vdekjeve”, thonë nga ISHP.
Shkaku kryesor është infeksioni me HPV, një virus seksualisht i transmetueshëm. Megjithëse shumica e infeksioneve HPV janë të padëmshme dhe zhduken spontanisht, disa lloje të virusit mund të çojnë në ndryshime prekanceroze ose kancer – këto janë HPV 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58 dhe 59. Përveç virusit human papilloma (HPV) si shkaktar më i zakonshëm, faktorë të tjerë që rrisin rrezikun e zhvillimit të kësaj sëmundje janë fillimi i hershëm i marrëdhënieve seksuale – ekspozimi më i madh ndaj virusit HPV në një moshë më të re, pastaj më shumë partnerë seksualë – rrit rrezikun e infektimit me HPV. Pastaj, sistemi imunitar i dobët dhe pirja e duhanit.
Sipas ISHP-së, vaksinimi kundër HPV është mënyra më efektive e parandalimit, ekzaminimeve të rregullta skrinige, si dhe praktikave të sigurta seksuale.
Në fazat e hershme, ky kancer shpesh nuk ka simptoma. Por fazat e avancuara mund të shkaktojnë gjakderdhje anormale vaginale midis cikleve, pas menopauzës ose pas marrëdhënieve seksuale, dhimbje gjatë marrëdhënies seksuale, pastaj dhimbje në shpinë, këmbë ose legen, rrjedhje të pazakontë vaginale me një erë të pakëndshme intensive, humbje peshe, humbje oreksi e ndjekur nga dobësi, ënjtje e këmbëve. Zbulimi i hershëm dhe trajtimi në kohë rrisin ndjeshëm shanset për shërim.
Trajtimi për kancerin e qafës së mitrës, shtojnë ata, varet nga faza e sëmundjes.
Mbështetja për gratë që kalojnë këtë përvojë është po aq e rëndësishme sa trajtimi mjekësor. Grupet mbështetëse, ndihma psikologjike dhe mbështetja sociale luajnë një rol kyç në përmirësimin e cilësisë së jetës, thekson Instituti.