Letrat që presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi, u drejtoi Kryeprokurorit të Shtetit dhe Këshillit Prokurorial, po shihen në mënyra të ndryshme nga përfaqësues të shoqërisë civile.
Në njërën anë, letrat e hapura të Thaçit – me kërkesën që të zbardhen krimet e kryera gjatë dhe pas periudhës së luftës – po shihen si ndërhyrje në çështje të drejtësisë. Nga ana tjetër, këto letra, nga përfaqësues tjerë të shoqërisë civile, po shihen edhe si shprehje e vullnetit politik në favor të zbardhjes së krimeve të pa ndriçuara për 17 vite.
Por, e përbashkëta në vlerësimet e tyre është se Thaçi, sikurse edhe pjesa tjetër e lidershipit të Kosovës, po e shprehin këtë vullnet me vonesë të madhe.
Bekim Blakaj, nga Fondi i të Drejtës Humanitare në Prishtinë, thotë se mandati i presidentit i lejon atij që të shpreh vullnetin politik në lidhje me zbardhjen e rasteve të tilla. Nisma e Thaçit, sipas tij, duhet përshëndetur, ndërkaq puna u mbetet organeve të drejtësisë. Por, marrë parasysh periudhën kohore kur kanë ndodhur këto krime, Blakaj thotë se nuk mund të pritet që drejtësia të vendoset për të gjithë ata që e presin atë.
“Duke marrë parasysh gjithëpërfshirjen e krimeve që kanë ndodhur gjatë dhe pas luftës dhe numrin e madh të viktimave që kanë pësuar nga këto krime, mendoj që nuk mund të presim që të gjitha viktimat, familjet e viktimave, ta realizojnë të drejtën e tyre në drejtësi”.
“Mirëpo, rritja e numrit të proceseve gjyqësore do të ishte pozitive. Tek e fundit, një numër i caktuar i viktimave do ta shihnin drejtësinë”, thotë Blakaj.
Ndërkohë, Ehat Miftaraj, nga Instituti i Kosovës për Drejtësi, vlerëson se Thaçi me letrat e tij, në njëfarë mënyre, ka bërë ndërhyrje në sistemin e drejtësisë. Sipas tij, liderët politik në Kosovë nuk kanë ndërmarrë asnjë hap për forcimin e sistemit të drejtësisë në Kosovë dhe tani edhe thirrjet e tyre, siç është rasti me Thaçin, mund të duken jo vetëm të vona, por edhe jo të sinqerta.
“Për 17 vite nuk kanë bërë asgjë për të forcuar sistemin e drejtësisë në Kosovë, për t’i ngritur kapacitetet në prokurori dhe gjykatë, në mënyrë që më pastaj këto institucione që janë të thirrura me ligj t’i kryejnë funksionet e tyre”.
“Andaj, këtë më shumë e shohim si përpjekje, por jo edhe një vullnet që është i sinqertë apo me të vërtete kanë interes për t’i zbardhur këto raste”, thotë Miftaraj.
Ngjashëm me Blakajn, edhe Miftaraj rikujton se për shumë krime do të jetë vështirë të punohet në ndriçimin e tyre, marrë parasysh kohën kur kanë ndodhur.
“Tash, pas 17 viteve, do të jetë vështirë në radhë të parë që të gjinden dëshmitarët, të gjinden prova të cilat do të mund të rezultonin me ndjekje penale të suksesshme. Po ashtu, dëshmitarët është e mundur që të mos e kenë më kujtesën si në kohën kur vepra të caktuara penale janë kryer”, thotë Miftaraj.
Letrat e Thaçit, sipas Miftarajt, mund të mbesin nëpër sirtare, duke u harruar pas një kohe.
Zbardhja e krimeve gjatë periudhës së luftës pritet të jetë një nga qëllimet kryesore edhe të Gjykatës Speciale apo Dhomës së Veçantë, që është krijuar për hetimin e krimeve të supozuara të ish-pjesëtarëve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës ndaj civilëve serb.
Por, rastet e cekura në letrat e Thaçit, sipas Bekim Balajt, nuk janë të njëjtat me ato që pritet t’i trajtojë Gjykata Speciale.
“Mendoj që shumica e krimeve që janë potencuar në letrat të cilat i ka dërguar presidenti te Prokuroria e Shtetit nuk janë në mandatin e Dhomës së Specializuar, e cila është krijuar dhe pritet që së shpejti të fillojë me procese gjyqësore”.
“Kështu mendoj se nuk kemi të bëjmë me një lloj përzierje dhe mendoj që gjyqësori vendor nuk guxon në asnjë mënyrë që të bazohet në punën e një gjykate e cila edhe ashtu është e përkohshme”, thekson Blakaj.
Presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi, u ka drejtuar katër letra Zyrës së Kryeprokurorit të Shtetit dhe të Këshillit Prokurorial të Kosovës, përmes së cilave ai kërkon angazhimin e tyre për zbardhjen e krimeve gjatë kohës së luftës dhe atyre të pasluftës.
Thaçi ka thënë se arsyeja e dërgimit të letrave në adresë të institucioneve të drejtësisë ka si qëllim inkurajimin e tyre që t’i adresojnë shumë raste të cilat i shqetësojnë të gjithë qytetarët e Republikës së Kosovës me vite. Rastet që përmenden në letrat e Thaçit ndërlidhen me krime të kryera si ndaj shqiptarëve, ashtu edhe serbëve dhe komuniteteve tjera.
Zyra e Prokurorit të Shtetit ka konfirmuar se i ka pranuar letrat dhe është zotuar se po punohet që rastet të marrin trajtimin e duhur nga ana e drejtësisë. (REL)