Rexhep Kryeziu
Ekspert i vreshtarisë dhe verarisë, Zvicër
Verërat shqiptare (nga Shqipëria dhe Kosova) kanë filluar të fitojnë simpati në tregun evropian, por fatkeqësisht jo në tregun vendas. Kjo ka të bëjë edhe me mosnjohjen e pirjes së verës së sotme si kulturë shpirtërore, shëndetësore dhe ushqimore tek shumica prej nesh shqiptarëve.
Ku jemi ne sot me verën
Thuajse të padukshme në shikim të parë, megjithëse sot vendet tona janë furnizues të rëndësishëm të verës në tregun e huaj, megjithëse jemi shumë prapa të tjerëve dhe veçanërisht shumë prapa pesëshes së madhe: Franca, Italia, Spanja, Australia dhe Zelanda e Re. Megjithatë, situata e tregut është komplekse dhe nuk mund të kuptohet pa kontekstin socio-kulturor. Verërat shqiptare janë të kërkuara dhe të festuara nga diaspora jonë, sepse shqiptarët në vend nuk e ndjejnë shijen e tyre, prandaj verërat nuk ndjehen as shpirtërisht në përgjithësi nga shumica e kombit tonë. Edhe pse ne e shijonim këtë pije para të tjerëve, kanë kaluar shumë shekuj që kur e kemi harruar këtë kulturë.
Ne mundë të themi se ishim nga të parët në kulturën e verës në Evropë dhe se nga ne u përhap vreshtaria gjithandej Evropës. Por çfarë mund të thonë të tjerët për ne kur jemi te prodhimi i verës? Vetëm se kemi rrënjë të thella nostalgjike dhe asgjë më shumë, kur në ishim, por tani nuk jemi, kur në prodhonim verë për vete dhe për të tjerët, por që tani prodhojmë për të tjerët, por jo për vete. Po nuk e shijon verën vetë, nuk do të prodhosh as për të tjerët, njihuni me shijen e saj.
Adhurimi privat i verës shqiptare
Verërat shqiptare nga (Shqipëria dhe Kosova), të cilat vlerësohen në mënyrë të veçantë, vetëm pjesërisht përfundojnë në menutë e restoranteve më të mira në diasporën tonë. Pjesa më e madhe e saj ruhet në bodrume dhe shtrohet në tavolinat e ngrënies të familjeve private në diasporë, ku këto verëra gëzojnë një nderim nga që janë prodhime nga Atdheu. Por fatkeqësisht nuk i gjen në tryezat e familjeve tona në atdheun tonë, fatkeqësisht na mungon kjo kulturë evropiane, megjithëse jemi në mes të Evropës. Mund ta quash jetën e shumë shqiptarëve pa kulturën e verës, prodhime të vendit tonë. Për të mësuar rreth pirjes së verës, ajo duhet të konsumohet me moderim. Kjo kulturë e jona e humbur, duhet rikultivuar. Për të njohur verërat shqiptare, duhet të bisedoni me prodhuesit dhe tregtarët që i përcjellin këto verëra dhe kështu të merrni një pamje krejtësisht të ndryshme të verës shqiptare brenda dhe jashtë vendit.
Për mijëra vjet, lëngu fisnik i rrushit është pirë nga banorët evropian. Kudo ku pihej vera, kultivohej dhe tregtohej, mbizotëronte kultura e lartë. Vera e aseteve kulturore është shumë më tepër sesa thjesht art i kuzhinës, por shkon paralelisht me medicinën, arkitekturën, historinë, biologjinë, gjeologjinë, sensin dhe marketingun. Kudo që të rritet vera, jeta është e bukur, e shëndetshme, e gjatë, plot ngjyra, sensuale dhe e zhytur në histori. Nuk është rastësi që rajonet e rritjes së verës si Mosell e Gjermanisë, Tokaj e Hungarisë, Burgundy e Francës, Valis i Zvicres dhe Lavaux në Vaud janë vende të Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s. As nuk mund të jetë rastësi që “Jezusi e ktheu ujin në verë. Ai mund të kishte bërë çaj ose kafe…”.
Konsumi është i mundur sot, jo vetëm për të pasurit, por për të gjitha shtresat shoqërore, vera ishte jetike për një kohë të gjatë. Uji i pastër i pijshëm ishte një gjë e rrallë para shumë shekujve, por pirja e verës premtonte një jetë të gjatë dhe të shëndetshëm. E thënë me fjalët e kimistit dhe mikrobiologut francez Louis Pasteur (1822 – 1895): “Vera me të drejtë mund të quhet pija më e shëndetshme dhe më higjienike”. Edhe pse cilësia e lëngut të rrushit nuk ka qenë kurrë aq e mirë në historinë njerëzore sa është sot dhe çmimi i volitshëm ku munden ta konsumojë një deri dy gota verë ne ditë secili nga banorët tanë në Kosovë dhe Shqipëri.
Çka përfitojnë banorët e vendit tonë nga konsumi i moderuar i verës?
Në përgjithësi, rezultatet e studimit shtojnë provat ekzistuese se konsumi i ulët i verës mund të ketë të ashtuquajturin shëndet kardiovaskular, qarkullim të mirë gjaku, ulje të kolesterolit, zgjat jetën, lufton kancerin, stimulon dhe shëron qelizat dhe shumë përfitime të tjera shëndetësore. Megjithatë, deri në 7 gota verë në javë duhet të ndahen në mënyrë të barabartë në ditë të ndryshme. Pirja e një shishe të tërë verë në një ditë të vetme një herë në muaj nuk e zvogëlon rrezikun e goditjes në tru. Hani dhe pini prodhimet tona të verës në bashkërenditje me ushqimet gjithashtu prodhime vendit. /Telegrafi/