“Një konflikt i mundshëm me Iranin mund të përshkallëzohet shpejt dhe në një mënyrë vërtet të pakontrolluar”.
John Bolton, Sekretar i Shtetit në administratën e George W. Bush, luajti një rol qendror në justifikimin e pushtimit të Irakut në vitin 2003 duke pretenduar rrejshëm se Saddam Huseini kishte armë të shkatërrimit në masë, transmeton Telegrafi.
Gjashtëmbëdhjetë vjet më vonë, Bolton, si këshilltar i sigurisë kombëtare të Donald Trump, është përsëri në qendër të përshkallëzimit të tensioneve në Lindjen e Mesme, por kësaj radhe ai është duke ndezur një kundërshtar shumë më të frikshëm: Irani. Javën e kaluar, duke iu përgjigjur një “kërcënimi të besueshëm” nga Irani, Bolton njoftoi vendosjen e anijeve luftarake dhe aeroplanëve luftarak në Gjirin Persik.
Pastaj të mërkurën, pas sulmeve “sabotuese” ndaj cisternave të naftës Saudite dhe një anije të Emirateve të Bashkuara Arabe gjatë fundjavës, SHBA urdhëroi largimin e punonjësve jo-thelbësorë nga Iraku në shenjën e fundit që të dy palët po afrohen më afër konfliktit.
Por krahasimi i dy situatave nuk do të bënte drejtësi me kërcënimin e ri: Një konflikt me Iranin do të ishte shumë më i vështirë për tu përmbajtur, menjëherë do të skllavëronte tërë rajonin dhe do të ishte pothuajse me siguri shumë, shumë më keq.
“Ky është një vend shumë më i madh, një vend shumë më i fuqishëm, një vend shumë më strategjik, me shumë më shumë aleatë”, tha Hady Amr, ish-i dërguari special i SHBA-së për negociatat izraelito-palestineze nën presidentin Obama. “Dhe ne jemi në një pozitë shumë më të dobët si komb, për shkak të besueshmërisë sonë, sepse kemi braktisur aleatët tanë”.
Në të gjithë bordin, ekspertët që folën me VICE News thanë që një konflikt i madh midis Uashingtonit dhe Teheranit do të sillte dhimbje të jashtëzakonshme për rajonin, aleatët e tyre përkatës dhe ekonominë globale.
“Një konflikt me Iranin mund të përshkallëzohet shpejt dhe në një mënyrë vërtet të pakontrolluar”, tha Robert Deitz, i cili ishte këshilltar i përgjithshëm në Agjencinë e Sigurisë Kombëtare nga 1998 deri 2006.
Në termat më themelorë, Irani është një vend shumë më i madh se Iraku. Me një popullsi prej 82 milionë njerëz. Ajo ka qasje kryesore në ujërat e Gjirit Persik dhe rrugët e rëndësishme tregtare si ngushtica e Hormuzit, e cila lidh prodhuesit rajonalë të naftës me pjesën tjetër të botës.
Dhe ajo ndan kufij me shumë vende ku SHBA. tashmë është e përfshirë në angazhime ushtarake, veçanërisht Irak dhe Afganistan, duke e bërë personelin amerikan të stacionuar atje të prekshëm ndaj sulmeve.
Irani gjithashtu ka një forcë të armatosur më të madhe dhe më të aftë sesa Iraku nën kohën e Saddam. Vlerësimet më të fundit i vendosin forcat e Teheranit mbi gjysmë milioni personel ushtarak aktiv të përhapur në të gjithë ushtrinë, marinën, forcën ajrore dhe Korpusin e Gardës Revolucionare Islame (IRGC) – një grup që Shtëpia e Bardhë kohët e fundit u rendit në listë si një grup terrorist.
Irani ka 350,000 personel tjerë rezervë për të thirrur, sipas Indeksit Global Firepower, një faqe në internet të rangut ushtarak. Dhe, megjithë një embargo katër-dekade të armëve amerikane, Irani besohet të ketë krijuar një arsenal të konsiderueshëm të raketave balistike me rreze të shkurtër, të mesme dhe të gjatë, të cilat janë të afta të godasin Izraelin, Arabinë Saudite, shtetet e tjera të Gjirit, bazat ushtarake të SHBA-së në rajon, madje edhe disa vende evropiane.
Ushtria amerikane, nga ana e saj, duket se e kupton këtë dhe nuk ka të ngjarë të ndjekë një pushtim aktual të Iranit. Nëse do të ndiqte qëllime të tilla, thanë analistët, do të duhej shumë më tepër sesa 120,000 trupat e raportuara, që Shtëpia e Bardhë raportohet se po mendon të dërgojë në rajon.
“Irani mund të shkaktojë dhimbje të mëdha”
Por forca brutale nuk është shqetësimi kryesor. Ajo që e bën Iranin një kundërshtar të veçantë të rrezikshëm është qasja e tij jokonvencionale ndaj luftës dhe rrënjëve të saj të thella në të gjithë rajonin.
Për dallim nga Iraku i Sadamit, Irani nuk ka të ngjarë të mashtrojë veten duke menduar se mund të përputhet me fuqinë ushtarake të SHBA-së në një konflikt konvencional. Përkundrazi, do të përpiqej “të gjente mënyra për të minuar aftësitë superiore të SHBA-së”, tha Henry Rome, një ekspert në Grupin e Eurasia.
Dhe do ta bënte këtë duke ndjekur një strategji të sulmeve asimetrike. Me fjalë të tjera, Irani menjëherë do të kërkonte ta bënte këtë një konflikt rajonal, duke sulmuar SHBA-të dhe aleatët e saj, përmes sulmeve dhe mjeteve të tjera destabilizuese, tha Trita Parsi, themeluese dhe presidente e Këshillit Kombëtar Amerikan në Iran.
“Kjo nuk do të ishte një luftë konvencionale; Irani do të sigurohet që ta përhapë këtë në të gjithë rajonin për rrezik dhe ekspozim maksimal, “tha Parsi. “Në vend të luftës që po zhvillohet në Iran, iranianët do të siguroheshin të përhapnin luftën në të gjithë Lindjen e Mesme”.
Irani ka forca të fuqishme përfaqësuese në Irak, Liban, Jemen dhe Siri, për shembull, dhe ka të ngjarë t’i vendosë ata në mënyra të ndryshme për të shkaktuar dhimbje për personelin amerikan dhe aleatët e tij si Izraeli, thanë ekspertët.
Por Irani ka shumë të ngjarë të drejtojë vëmendjen e tij fillestare drejt armiqve të tij kryesorë aty pranë: Arabisë Saudite dhe Emirateve të Bashkuara Arabe. “Irani mund të shkaktojë dhimbje të madhe për Arabinë Saudite, Emiratet e Bashkuara Arabe dhe ekonominë globale”, tha Parsi.
“Ata nuk kanë aftësinë për të fituar, por ata kanë aftësinë të shkaktojnë kaq shumë dhimbje”. “Ne jemi në një pozitë shumë të dobët” Kur trupat amerikane u tërhoqën në Irak në 2003, ato u shoqëruan me dhjetëra mijëra trupa nga aleatët tradicional si Mbretëria e Bashkuar dhe Australia.
Nëse shpërthejë një konflikt ushtarak këtë herë, SHBA ka të ngjarë të shkojnë vetëm atë, përveç aleatëve rajonalë Arabinë Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe.
Vendimi i Trump për t’u tërhequr nga marrëveshja bërthamore me Iranin vitin e kaluar, përkundër Evropës që e nxiste atë të mos e bënte, dhe sjellja e tij e fundit e çrregullt ndaj aleatëve kurdë në Siri, kanë dëmtuar ndjeshëm aftësinë e Amerikës për të mbledhur mbështetje ndërkombëtare në çështjet e konfliktit.
Sidoqoftë, një dinamik i tillë i rrafshon në mënyrë dramatike shanset për një gabim ‘budalla’ ose llogaritje të gabuar, duke i shtyrë të dy palët në një konflikt të madh kokë më kokë, asnjëri prej tyre nuk do ta dëshironte këtë. /Telegrafi/