Nga: Ricardo Piglia
Përktheu: Bajram Karabolli
Varianti modern i tregimit që vjen nga Çehovi, Katherine Mansfield, Sherwood Anderson, nga Joyce-i, braktis fundin e beftë dhe strukturën e mbyllur; vepron tensioni midis dy historish pa e zgjidhur kurrë. Historia sekrete tregohet në një mënyrë përherë e më bishtnuese. Tregimi klasik a la Poe rrëfente një histori të paralajmëruar që kishte tjetra; tregimi modern rrëfen dy histori si të qenkëshin një e vetme. Teoria e ajsbergut e Hemingway-t është sinteza e parë e këtij procesi transformimi: më e rëndësishmja kurrë nuk tregohet. Historia sekrete ndërtohet me të pathënën, me të nënkuptuarën dhe aluzionin. (Ricardo Piglia)
***
HOTEL ALMAGRO
Kur erdha për të jetuar në Buenos Aires, mora me qira një dhomë në Hotel Almagro, ku kryqëzohet Rivadavia me Castro Barros. Isha duke përfunduar së shkruari tregimet e librit tim të parë dhe Horhe Alvares më ofroi një kontratë për t´i botuar dhe punë në shtëpinë botuese. I përgatita një antologji me proza amerikanoveriore, që shkonte nga Poe deri te Purdy, dhe, me ato që më pagoi ai dhe ç´fitoja vetë në Universitet, arrita të vendosem e të jetoj në Buenos Aires. Asokohe punoja në katedrën Hyrje në Histori, në Fakultetin e Shkencave Humane, dhe çdo javë shkoja në La Plata. Kisha marrë me qira një dhomë, në një pension pranë terminalit të autobusëve dhe qëndroja tri ditë në javë në La Plata, ku jepja leksione. Pra, jeta ime ishte e ndarë: jetoja dy jetë në dy qytete, thua se tek unë qenkëshin dy persona të ndryshëm, me miq të ndryshëm dhe qarkullime të ndryshme, në secilin prej tyre.
Megjithatë, ajo çka ishte e përbashkët ishte jeta në dhomën e hotelit. Korridoret e zbrazëta, dhomat e përkohshme, klima anonime e atyre vendeve ku përherë je kalimthi. Të jetosh në një hotel është mënyra më e mirë për të mos rënë në iluzionin e “të pasurit” një jetë personale, ose, më mirë, kur nuk ke asgjë personale për të treguar, përveç gjurmëve që lënë të tjerët. Pensioni në La Plata ishte një shtëpi e madhe, e pambarimtë, e kthyer në një tip hoteli të rëndomtë, i drejtuar nga një student kronik, i cili jetonte duke ridhënë dhoma me qira. E zonja e shtëpisë ishte e shtruar në psikiatri dhe ai tipi çdo muaj i niste me postë një dorë pare, në Spitalin Psikiatrik Las Mercedes.
Dhoma që kisha marrë me qira ishte e rehatshme, me një ballkon që binte mbi rrugë dhe me një tavan tejet të lartë. Edhe dhoma në Hotel Almagro kishte një tavan shumë të lartë dhe një dritare të madhe që shikonte nga ringjet e Federatës së Boksit. Edhe dollapët e rrobave, të dyja dhomat i kishin gati të njëjtë, me nga dy kanata dhe sirtarët të shtruar me gazetë. Një natë, në një qoshe të dollapit të dhomës në La Plata, gjeta letrat e një gruaje. Kur jeton në një dhomë hoteli, gjithmonë gjen gjurmë të atyre që kanë qenë aty, para teje. Letrat qenë futur në një zgavrim, sikur dikush të paskësh fshehur një paketë me drogë. Qenë shkruar me ca gërma nervoze dhe, pothuaj, nuk kuptohej asgjë; siç ndodh përherë kur lexohen letra të një të panjohuri, janë të shumta aluzionet dhe nënkuptimet, me të cilat deshifrohen fjalët, ama në kuptimin apo emocionin e atij që po i kalon. Gruaja quhej Anhelita dhe nuk ishte e gatshme që ta çonin të jetonte në Trenque-Lauquen. Kishte ikur nga shtëpia, dukej tejet e dëshpëruar dhe më dha përshtypjen se po jepte lamtumirën. Në faqen e fundit, me shkronja të tjera, dikush kishte shënuar një numër telefoni. Kur i rash atij numri, m´u përgjigjën nga roja e spitalit City Bell. Askush nuk e njihte Anhelitën.
Sigurisht e harrova këtë çështje, por pas një farë kohe, në Buenos Aires, duke qenë i shtrirë në shtratin e dhomës së hotelit, më shkoi mendja të ngrihem e të kontrolloj dollapin e rrobave. Në një qoshe, në një zgavrim, gjeta dy letra: ishin përgjigjet e një burri për letrat e gruas në La Plata.
Këtë nuk di si ta shpjegoj. I vetmi shpjegim i mundshëm është se unë qenkësha futur në një botë të fshehtë dhe se ishin edhe dy të tjerë që qenë futur në një botë të fshehtë dhe kalonin nga njëra anë tek tjetra, njësoj si unë, dhe nga këto ndërthurje të çuditshme që bie rastësia, letrat kishin hasur tek unë. Nuk është aq e habitshme të takohesh me një të panjohur dy herë në dy qytete, më e habitshme është që, në dy vende të ndryshme, të gjesh dy letra të dy personave që janë të lidhur, por që ti nuk i njeh.
Shtëpia e pensionit në La Plata është ende dhe studenti kronik është po aty, por tani ai është një plak i qetë që vazhdon të rijap dhoma me qira studentëve dhe tregtarëve udhëtues që kalojnë nëpër La Plata, drejt jugut të provincës së Buenos Airesit. Po ashtu edhe Hotel Almagro vazhdon njësoj dhe kur eci nëpër Rivadavia për në Fakultetin e Filozofisë dhe Letrave, te rruga Puan, sa herë kaloj portën më kujtohet ajo kohë. Përballë është pastiçeria Las Violetas. Sigurisht duhet të kesh afër një bar të qetë dhe të ndriçuar mirë, nëse jeton në një dhomë hoteli.
/Telegrafi/