Ish-presidenti amerikan, Donald Trump shpesh akuzohej se kishte një shpërfillje të plotë për të vërtetën. Megjithatë, disa nga gënjeshtrat e paraardhësve të tij shkonin nga më e çuditshmja deri tek e turpshmja. Atëherë, si e krahasoni vërtet Trumpin?
Kur Saddam Huseini pushtoi Emiratet e Bashkuara të pasura me naftë të Kuvajtit në gusht të 1990, presidenti George HW Bush pohoi “Kjo nuk do të qëndrojë”.
Por ndërsa trupat amerikane po përplaseshin drejt Gjirit, publiku amerikan ishte i dyshimtë për arsyetimin e veprimit ushtarak, raporton bbc.
Qeveria e Kuvajtit në mërgim punësoi menjëherë një firmë të marrëdhënieve me publikun amerikan, Hill & Knowlton, zyra e së cilës në Uashington DC drejtohej nga ish shefi i shtabit të Bushit, transmeton Telegrafi.
Firma e PR-së stërviti një dëshmitar të supozuar, të prezantuar si një vajzë 15-vjeçare e quajtur “Nayirah”, ku duke qarë para kongresmenëve amerikanë në tetor 1990 tha se ushtarët irakianë kishin hyrë në një spital në Kuvajt, hoqi foshnjat nga inkubatorët dhe i lanë të vdisnin në dysheme të ftohtë.
Nayirah, gazetarët u siguruan, po përdorte një emër të supozuar nga frika e hakmarrjes kundër familjes së saj në shtëpi.
Vetëm pas luftës do të dilte ajo ishte vajza e ambasadorit të Kuvajtit në SHBA. Dhe historia e saj ishte plotësisht e pabazë, siç bën me dije John MacArthur në librin e tij, Fronti i Dytë, Censura dhe Propaganda në Luftën e Gjirit në 1991.
Bush është regjistruar të ketë shpallur publikisht këtë përrallë të gjatë të paktën gjashtë herë ndërsa ai shpërtheu luftën.
“Foshnjat u tërhoqën nga inkubatorët dhe u shpërndanë si dru zjarri nëpër dysheme”, tha presidenti në një rast gjatë një fjalimi para trupave amerikane në Arabinë Saudite.
MacArthur shkruan se mashtrimi ndihmoi në mbledhjen e popullit amerikan pas thirrjeve për veprim ushtarak.
Në janar 1991, rezoluta e luftës së Bushit kaloi ngushtë në Senat. Gjashtë senatorë përmendën historinë e inkubatorëve si justifikim për autorizimin e konfliktit, vëren MacArthur.
Operacioni Stuhia e Shkretëtirës nisi ditë më vonë. Ironia është se duket se foshnjat në të vërtetë u zhdukën pasi u hoqën nga inkubatorët gjatë Luftës së Parë të Gjirit. Vetëm ajo thuhet se ndodhi në një sulm ajror masiv të aleatëve të udhëhequr nga SHBA.
Në natën e parë të bombardimeve, ndërsa energjia elektrike dështoi mes shpërthimeve, nënat në panik morën të porsalindurit e tyre nga makineritë në një spital pediatrik në Bagdad dhe u strehuan në një bodrum të ftohtë, ku më shumë se 40 prej foshnjave vdiqën, sipas një New York Times bashkëkohor.
Ata ishin midis mijëra civilëve të vlerësuar të vrarë në konfliktin 42-ditor. Ndërsa nuk është vërtetuar asnjëherë që Bush e dinte historinë e inkubatorëve që në mënyrë të përsëritur tha se ishte e pabazuar, Shtëpia e Bardhë zakonisht pritet të verifikojë pretendimet e bëra nga presidenti – veçanërisht një kaq tmerrues.
Gazetarët amerikanë nuk arritën të demaskojnë dëshminë e Nayirah deri pas luftës. Polemikat u hoqën nga një biografi admiruese e fundit e Bushit dhe nga mbulimi i ndezur i presidencës së tij kur vdiq në vitin 2018.
Akuzat për pandershmëri presidenciale, megjithatë, ushtruan shumë kontrollues të fakteve mediatike gjatë mandatit të Trumpit.
Washington Post mban një bazë të të dhënave të deklaratave të Trumpit – mbi 30 mijë prej tyre – që pretendon se janë false ose mashtruese.
Shumë nga këto thënie, të tilla si për golfin ose pasurinë e tij ose nëse bie borë në një nga tubimet e tij, tingëllojnë relativisht të vogla.
Të tjerët, siç janë pretendimet që ai qëllimisht ka mashtruar popullin amerikan për ashpërsinë e coronavirusit, ose pohimet e tij të pabazuara se zgjedhjet për Shtëpinë e Bardhë në vitin 2020 ishin shumë më të dëmshme.
Benjamin Ginsberg, autor i “Gënjeshtra Amerikane: Qeveria nga njerëzit dhe përrallat e tjera politike”, thotë se kur bëhet fjalë për gënjeshtrat presidenciale, disa janë shumë më të rëndësishme se të tjerët.
Ai citon deklarata mashtruese nga djali i Bushit, Presidenti George W Bush, ndërsa ai i shiti një luftë vazhdimi Irakut publikut të SHBA-së, transmeton Telegrafi.
Këto përfshinin minimizimin e dyshimeve të inteligjencës se presidenti irakian, Saddam Hussein posedonte armë të shkatërrimit në masë dhe duke nënkuptuar se ai mund të kishte edhe një armë bërthamore dhe duke pohuar se ai ishte një aleat i al-Qaidës.
Njëherë e një kohë, amerikanët kishin një besim pothuajse fëmijëror te komandantët e tyre të përgjithshëm. Ata u nderuan si gjysmëperëndi.
Kur ndryshoi?
Shumë historianë e datojnë këtë thyerje nga Lyndon Baines Johnson, megjithëse ishte larg nga presidenti i parë që mashtroi.
Vëllai i John Kenedyt, Robert Kennedy, një herë tha për LBJ-në se “Ai thjesht gënjen vazhdimisht për gjithçka. Ai gënjen edhe kur nuk ka pse të gënjejë.”
Gënjeshtrat e Johnsonit mbi Luftën e Vietnamit përfshinin përdorimin e një sulmi detar të gushtit të vitit 1964 që nuk ndodhi kurrë në Gjirin e Tonkin për të përshkallëzuar në mënyrë dramatike konfliktin.
“Ne nuk jemi gati të dërgojmë djem amerikanë nëntë ose 10 mijë milje larg nga shtëpia për të bërë atë që djemtë aziatikë duhet të bëjnë për veten e tyre”, u tha ai votuesve dy muaj më vonë në Akron, Ohio.
Pasi u zgjodh, LBJ-a dërgoi në heshtje forcat e para luftarake amerikane në xhungël dhe zonat e luftës, duke vendosur më shumë se gjysmë milioni trupa.
Diskutimi i vazhdueshëm i Johnsonit për këtë katastrofë të politikës së jashtme e envenomoi jetën politike amerikane dhe i shtyu gazetarët të krijonin një term eufemist për administratën e tij: hendekun e besueshmërisë.
Pasardhësi i tij, Richard Nixon, kandidoi për zyrë duke u zotuar të vinte një fund “të ndershëm” të masakrës në Vietnam, përpara se të zgjeronte konfliktin duke bombarduar fshehurazi qilima Kamboxhia neutrale.
Megjithatë, ishte një tjetër fshehje – skandali Watergate, një vjedhje e ashpër nga rojtarët e tij për të përgjuar kundërshtarët e tyre politikë – që shkatërroi presidencën e Nixon.
Fëmijët amerikanë dikur u mësuan të thoshin të vërtetën me ndihmën e një përralle morale mbi ndershmërinë presidenciale që në vetvete ishte e pavërtetë.
“Nuk mund të them një gënjeshtër, baba”, është rreshti i njohur nga historia për të riun George Washington që i rrëfeu babait të tij se kishte ndarë pemën e qershisë me një kasetë.
Ajo u shpik tërësisht nga biografi i parë i presidentit. Babai i kombit në fakt nuk ishte mbi çuditshëm vetë.
Në vitin 1788, ai u përpoq të rishkruajë historinë duke pretenduar se kishte qenë vizionari strategjik pas fitores mbi Britanikët në Yorktown shtatë vjet më parë gjatë Luftës Revolucionare.
Por ishin në të vërtetë aleatët e tij francezë që organizuan betejën vendimtare në Virginia.
Uashingtoni kishte argumentuar me kokëfortësi në vend të kësaj për një sulm ndaj qytetit të New Yorkut, siç vëren Ron Chernow në biografinë e tij të 2010-tës së komandantit të parë të përgjithshëm të SHBA-së.
Këtu ishte mëkati fillestar, nëse doni, i dyfishimit presidencial.
Disa gënjeshtra të thëna nga pushtuesit e Shtëpisë së Bardhë kanë qenë krejt të çuditshme.
Thomas Jefferson i tha një natyralisti evropian i cili e kishte zhvlerësuar faunën e Botës së Re se mamutët e leshta endeshin në Perëndimin e pashkelur të Amerikës.
Në vitin 1983, presidenti Ronald Reagan pretendoi se ai kishte filmuar mizoritë e kampeve të vdekjes naziste ndërsa shërbente si fotograf i Korpusit të Sinjalit të Ushtrisë Amerikane në Evropë.
Ai ia tregoi këtë histori kryeministrit izraelit, Yitzhak Shamir në Shtëpinë e Bardhë.
Reagan kurrë nuk u largua nga Amerika gjatë Luftës së Dytë Botërore. Pak e mbajnë mend këtë gënjeshtër marramendëse.
Shumë nga komentet e Trumpit në katalogun e Washington Post padyshim që do të tregohen po aq të harruar.
Sidoqoftë, një historian argumenton se qiramarrësi i fundit i 1600 Avenue Pennsylvania, për shkak të vëllimit të madh të mendjes së tij, ka shkatërruar vetë idenë e së vërtetës së përbashkët në politikën amerikane.
Një mësim i dobishëm i qytetarisë se si një president i cili është kapur duke shpërndarë reagon larg kamerave mund të gjendet në William Jefferson Clinton.
Në janar të 1998 ai me zemërim ua mohoi gazetarëve që kishin pasur ndonjë marrëdhënie seksuale me një praktikante të Shtëpisë së Bardhë, Monica Lewinsky.
Por një hetim nëse ai kishte gënjyer nën betim dhe dëgjoi prova grafike të argëtimeve të tyre, duke përfshirë që presidenti përdori një puro me të si një lodër seksi pasi ftoi 22-vjeçaren në Zyrën Ovale.
Në vend që të ndihej i turpëruar për mashtrimin e kombit, Clinton shprehu privatisht lehtësim, sipas biografisë së John F Harris, The Survivor.
Edhe ndërsa u përgatit të dilte në televizion në gusht të 1998 dhe të shprehte shtrëngim, presidenti i tha një shoku të ngushtë se “Gënjeshtra më shpëtoi”.
Clinton arsyetoi se pikat e gabuara i kishin lejuar popullit amerikan që gradualisht të pajtohet me mashtrimet e tij, duke i kursyer karrierën politike.
E gjitha është një kujtesë e vrullshme e bekimit të gdhendur në mantelin e Sallës së Darkës Shtetërore të Shtëpisë së Bardhë “Askush tjetër përveç burrave të ndershëm dhe të mençur nuk mund të sundojë kurrë nën këtë çati”.
Kur gënjyen presidentët?
“Nëse ju pëlqen plani juaj i kujdesit shëndetësor, do të mbani planin tuaj të kujdesit shëndetësor” – Barack Obama në vitin 2013, vlerësuar si Gënjeshtra e Vitit nga PolitiFact
“Ne kemi hequr një aleat të al-Qaidës dhe… asnjë rrjet terrorist nuk do të ketë armë shkatërrimi nga regjimi irakian sepse regjimi nuk është më” – George W Bush në vitin 2003.
“Disa muaj më parë i thashë popullit amerikan se nuk këmbeja armë për pengje. Zemra ime dhe qëllimet e mia më të mira ende më thonë se është e vërtetë, por faktet dhe provat më tregojnë se nuk është kështu” – Ronald Reagan në vitin 1987 mbi Iranin.
“Askush në stafin e Shtëpisë së Bardhë, askush në këtë administratë, aktualisht i punësuar, nuk ishte përfshirë në këtë incident shumë të çuditshëm” – Richard Nixon në vitin 1972 në Watergate.
Dwight Eisenhower miratoi deklaratat që pretendonin se një aeroplan amerikan spiun U-2 i rrëzuar nga Sovjetikët në vitin 1960 ishte vetëm një aeroplan për kërkimin e motit, më vonë pranoi se kjo ishte një gënjeshtër.
“Bota do të vërejë se bomba e parë atomike u hodh në Hiroshima, një bazë ushtarake” – Harry Truman në vitin 1945, por objektivi ishte në të vërtetë një qytet dhe shumica e rreth 140 mijë njerëzve që vdiqën ishin civilë.
“Djemtë tuaj nuk do të dërgohen në asnjë luftë të huaj” – Franklin Delano Roosevelt para votuesve në vitin 1940. /Telegrafi/