Këto ditë, mund të gjesh lehtësisht cigare elektronike me shije të tilla si “Boronica-Banane,” “Mango-Liçi,” “Hot Fudge,” dhe “Fcuking Fab” (çfarëdo qoftë kjo). Pavarësisht cilën zgjedh, me shumë gjasa është pothuajse e paligjshme.
Pajisjet e vogla me bateri që prodhojnë një mjegull nikotine kur thithen, fillimisht të njohura si Juul, nuk janë të ndaluara në mënyrë të plotë – të paktën jo për të rriturit – por vetëm disa cigare elektronike me shije kanë marrë autorizimin e kërkuar nga FDA përpara se të dalin në treg. Kjo nuk i ka ndalur qindra kompani të dyshimta, shumica e të cilave jashtë vendit, t’i ofrojnë në mënyrë efektive përmes kontrabandës. Cigaret elektronike shiten për amerikanët online për vetëm 5 dollarë.
Me një mbikëqyrje kaq të vogël, nuk është çudi që rreth 1.6 milion fëmijë amerikanë janë duke përdorur rregullisht këto cigare, duke shkaktuar panik se ata do t’iu nënshtrohen një varësie të përjetshme ndaj nikotinës. FDA ka vënë gjoba, ka ngritur padi, dhe madje ka konfiskuar produkte për të mbajtur cigaret elektronike jashtë rafteve, dhe agjencia ka premtuar një përshkallëzim të madh në përpjekjet e saj. Politikanë nga e gjithë spektri politik, duke përfshirë senatorët, Mitt Romney dhe Chuck Schumer, kanë mbështetur një goditje ndaj cigareve elektronike. Por, jo Donald Trump.
Në vitin 2020, Trump braktisi papritmas një plan për të ndaluar cigaret elektronike me shije, shumë për zhgënjimin e zyrtarëve të shëndetit publik. Në fund të muajit të kaluar, Trump postoi në Truth Social se, nëse zgjidhet, ai do të “shpëtojë përsëri cigaret elektronike!”.
Trump tha në atë postim në Truth Social se cigaret elektronike kanë “ndihmuar shumë njerëz të largohen nga pirja e duhanit. Është e lehtë të hedhësh poshtë këtë si propagandë. Në fund të fundit, ai kishte marrë një vizitë personale nga kreu i grupit të lobimit të industrisë së cigareve elektronike. Megjithatë, cigaret elektronike janë me të vërtetë një zbulim për 28 milionë të rritur në Shtetet e Bashkuara që pinë cigare. Ato funksionojnë po aq mirë, ose edhe më mirë, sesa të gjitha produktet konvencionale të krijuara për të ndihmuar njerëzit të largohen nga cigaret.
Çamçakëzi e karamelet thjesht ofrojnë nikotinë, kimikatin që shkakton varësi dhe që i mban duhanpirësit të varur, në një mënyrë më të sigurt. Këto të ashtuquajtura terapi të zëvendësimit të nikotinës nuk përmbajnë asnjë nga përbërësit e dëmshëm të produkteve të duhanit, si cigaret. Sa herë që mund të ndjeni një dëshirë për të pirë duhan, mund të përdorni një nga këto zëvendësime për të qetësuar dëshirën tuaj.
Por terapitë e zëvendësimit të nikotinës nuk funksionojnë mirë. Më pak se 20 për qind e njerëzve që përpiqen të lënë duhanin duke përdorur këto terapi në provat klinike janë me të vërtetë të suksesshme; një studim zbuloi se ato nuk janë më të mira se sa përpjekja për të lënë duhanin menjëherë. Kjo sepse, për duhanpirësit, çamçakëzi dhe karamelet e nikotinës kurrë nuk japin ndjenjën euforike të pirjes së një cigareje. Cigarja mesatare është thjesht gjethe duhani të mbështjella me letër me një filtër në fund, por ajo është jashtëzakonisht efikase në ofrimin e nikotinës në trup. Kur digjet, duhani krijon grimca nikotine që godasin receptorët në tru brenda 10 deri në 20 sekonda. Terapitë e zëvendësimit të nikotinës ofrojnë nikotinën shumë më ngadalë – nga disa minuta deri në disa orë – sepse droga absorbohet nga goja ose përmes lëkurës, shkruan theatlantic.
Por, e dini çfarë mund të afrohet me përvojën e pirjes së duhanit? Cigaret elektronike gjenerojnë një aerosol që mund të depërtojë thellë në mushkëri, duke lejuar që nikotina të hyjë në qarkullimin e gjakut me një shpejtësi që është “pothuajse identike” me atë të cigareve, tha Maciej Goniewicz, ekspert në farmakologjinë e nikotinës në Roswell Park Comprehensive Cancer Center. Pjesë e asaj që i bën cigaret elektronike kaq efektive është se ato duken dhe funksionojnë si cigaret.
“Njerëzit që janë të varur nga pirja e duhanit nuk janë vetëm të varur fiziologjikisht nga nikotina; ata janë gjithashtu të varur edhe nga vetë procesi i pirjes së duhanit”, tha Ken Warner, profesor emeritus i shëndetit publik në Universitetin e Michiganit.
Cigaret elektronike madje konkurrojnë me trajtimin konvencional më efektiv se çamçakëzi dhe ngjitësit tradicionalë: një ilaç me recetë i quajtur Chantix. Në vend që të zëvendësojë nikotinën në cigare, ai bllokon efektet e këndshme të nikotinës në tru. Sipas një prove klinike të kohëve të fundit, afërsisht 40 për qind e rreth 400 njerëzve që përdorën një cigare elektronike ose Chantix ndaluan me sukses pirjen e duhanit pas gjashtë muajsh. Cigaret elektronike mund të jetë një tranzicion më i lehtë për duhanpirësit: Chantix nuk përdoret gjerësisht, kryesisht për shkak të efekteve anësore, të cilat përfshijnë të përziera dhe ëndrra të gjalla. Dhe padyshim nuk dëmton fakti që të thithësh një pajisje me shije “Fcuking Fab” mund të jetë thjesht argëtim. Kjo që cigaret elektronike vijnë me kaq shumë shije shpesh është arsyeja pse njerëzit fillojnë t’i përdorin që në fillim. Nuk është shumë ndryshe nga alkooli: Shumë njerëz preferojnë një vodka me lëng boronice sesa një gotë me Tito’s.
Ashtu si me alkoolin, nuk janë vetëm ata që pinë shumë që preferojnë një vodka me lëng boronice; e njëjta gjë vlen edhe për cigaret elektronike me shije. Tërheqja ndaj shijeve është edhe arsyeja pse fëmijët gravitojnë drejt tyre, ashtu si edhe të rriturit që nuk kanë pirë kurrë duhan. Meqenëse fëmijët përdorin në mënyrë dërrmuese cigare elektronike me shije, ndalimi i tyre duket si një mënyrë e lehtë për të reduktuar përdorimin e cigareve elektronike. Por, nëse shëndeti publik ka të bëjë me menaxhimin e kompromiseve, përfitimet prej cigareve elektronike duken se peshojnë më shumë se të metat. Edhe pse asnjë fëmijë nuk duhet të përdorë cigare elektronike, abuzimi me këto produkte nuk është vdekjeprurës siç janë me cigaret. Në mes të rritjes së ndërgjegjësimit publik për rreziqet e përdorimit të cigareve elektronike nga të rinjtë, madje edhe zyrtari kryesor i FDA për duhanin ka pranuar publikisht se përdorimi i cigareve elektronike nga të rinjtë nuk është më epidemi sikur ishte disa vite më parë.
Por, ka edhe disa nuanca të tjera që duhen marrë parasysh kur bëhet fjalë për potencialin e cigareve elektronike për të ndihmuar në ndalimin e pirjes së duhanit. Ato rregullohen si produkte konsumuese dhe jo si ilaçe, kështu që nuk kanë kaluar nëpër të njëjtin proces rigoroz aprovimi që kanë kaluar të gjitha ilaçet e tjera kundër pirjes së duhanit. Ende nuk dimë shumë sesa efektive mund të jenë cigaret elektronike për të ndihmuar njerëzit të heqin dorë nga duhani, ose sa shpesh duhet t’i përdorin duhanpirësit. Duke qenë se cigaret elektronike janë ende relativisht të reja, askush nuk mund të thotë me siguri se ato krijojnë ndonjë rrezik afatgjatë. Situata aktuale kaotike me cigaret elektronike shton gjithashtu mundësitë e rreziqeve. Cigaret elektronike përmbajnë gjithashtu substanca kancerogjene të njohura, ndoshta për shkak të kimikateve në lëngjet elektronike që nxehen në temperatura të larta. Disa ndoshta bartin rreziqe më të larta se të tjerat për shkak të mungesës së standardizimit në kimikatet e përdorura.
Të gjitha këto rreziqe i kanë bërë grupet e shëndetit publik të jenë me të rezervuar për të pranuar përdorimin e tyre. FDA pranon që cigaret elektronike janë më të sigurta se cigaret, megjithëse nuk i mbështet ato si një trajtim kundër pirjes së duhanit. Nëse agjencia e arrin qëllimin e saj, shumica e cigareve elektronike me shije do të hiqen përfundimisht nga dyqanet. Kreu i qendrës së duhanit të FDA ka thënë se “asgjë nuk është jashtë diskutimit”.
Pavarësisht se kush fiton në muajin nëntor në zgjedhjet presidenciale amerikane, disa nga vendimet e FDA-së ndoshta janë jashtë kontrollit të presidentit të ardhshëm: Vendimet e agjencisë për cilat cigare elektronike do të miratohen, nuk varen nga presidenti apo komisioneri i FDA-së; përkundrazi, ato drejtohen nga shkencëtarët e FDA-së që ndjekin një standard ligjor. Megjithatë, të kesh një president që mbështet përdorimin e cigareve elektronike mund të bëjë një ndryshim të madh. Sondazhet tregojnë se një pjesë e konsiderueshme e duhanpirësve besojnë gabimisht se cigaret elektronike janë më të rrezikshme se cigaret. Kjo ndoshta i pengon shumë duhanpirës që t’i provojnë ato.
Kamala Harris nuk ka dhënë asnjë qëndrim për cigaret elektronike që kur u bë kandidate e demokratëve për presidente të SHBA-së. Por, nëse Trump pranon se ka përfitime prej cigareve elektronike ndërsa dënon paligjshmërinë e një pjese të madhe të kësaj industrie, ai mund të ndihmojë në legjitimimin e një produkti që është refuzuar nga shumica e komunitetit mjekësor. Për momentin, pak kompani të respektuara janë të gatshme të investojnë në krijimin e cigareve të tyre elektronike, dhe pak mjekë do t’i rekomandonin ato për pacientët.
E gjithë kjo mund të tingëllojë si një blasfemi për shëndetin publik. Por, duke marrë parasysh se shumica dërrmuese e duhanpirësve që përpiqen të heqin dorë çdo vit dështojnë, “çdo gjë që mund të shtojmë në paketën e mjeteve si një mënyrë për t’i ndihmuar njerëzit të largohen nga duhani është diçka që ia vlen të eksplorohet”, tha Jamie Hartmann-Boyce, profesoreshë në Universitetin e Massachusetts në Amherst, e cila ka studiuar ilaçet kundër pirjes së duhanit. Mund t’ju vjen neveri nga ideja e dikujt që thith diçka të quajtur “Fcuking Fab” në mushkëri, por konsideroni që cigaret ende vrasin gati 500 mijë amerikanë çdo vit. Cigaret elektronike kanë shumë të meta. Fatkeqësisht, po kështu kanë edhe alternativat. /Telegrafi/