Përvoja anormale dhe Deja vu
Ndoshta ju e keni jetuar këtë moment më parë. Ndoshta ju jeni duke parë veten në një distancë, si asnjëherë tjetër. Përvojat anormale janë reale dhe mund të ndryshojnë jetën. Po kjo nuk do të thotë se ato ekzistojnë edhe jashtë kokës tuaj.
Ekzistojnë shanset, që në një moment në jetën tuaj, dikush ka kureshtje për ju. Ndoshta ju keni qenë në dyqan, duke ecur përgjatë trotuarit, ulur në një autobus… Dhe pa pritur, kur ktheni kokën për të parë, sytë e kureshtarit takohen me tuajit.
Ju përjetuat një përvojë anormale.
Jeta, ashtu si e përjetojmë atë, nuk është vetëm një seri e mendimeve dhe ngjarjeve të pakoordinuara, por është një rrëfim koherent i shpalosur në një univers të rregullt. Ndonjëherë ne kemi përvoja që nuk përshtaten me pritjet tona dhe madje mund të kundërshtojnë atë, që shkenca na ka mësuar se është e mundur. Në përpjekjet tona për të akomoduar fenomene të tilla të veçuara, ne shpesh tregojmë forca apo entitete të paprovuara. Ne fillojmë të besojmë në paranormalen.
Përvoja anormale e kësaj varion, nga një ndjenjë e çuditshme, deri në një hapësirë të madhe me ndjenja jashtë trupit tuaj. Ne shpesh i shpjegojmë përvojat e tilla, duke përdorur konceptet që lidhen me shpirtrat, fatin, magjinë, kompetencat psikike, energjinë e jetës, ose më entitete tokësore (dhe jashtëtokësor). Shpjegime të tilla janë shpesh më shumë tërheqëse, ose të paktën më intuitive, se sa duke fajësuar një përvojë të çuditshme nga një mashtrim i mendjes.
Një nga përvojat më të zakonshme anormale është ndjenja e të qenit të survejuar. Kur ju shihni dikë që ka ngulur vështrimin direkt tek ju, emocionet aktivizohen: mund të jetë eksituese, inkurajuese ose e mërzitshme dhe kjo mund t’ju ngarkojë duke dhënë përshtypjen se po vështrimet transferojnë energji. Më tej, në qoftë se ju ndiheni të parehatshëm dhe kontrolloni për të parë nëse dikush është duke iu vështruar, lëvizja juaj mund të tërheqë vëmendjen, duke konfirmuar dyshimet tuaja.
Një përvojë e zakonshme është Deja Vu, një fenomen që shfaqet në dy nga tre njerëz. Shumica prej nesh i kushtojnë pak vëmendje asaj, duke e konsideruar si një lemzë mendore. Në të vërtetë, hulumtuesit propozojë që kjo është një ndjenjë e familjaritetit të ngjarjeve pa kujtesë, sepse diçka është e njohur, ose ndoshta mund të jetë një çështje e kohës në tru , ku mendimet janë përjetuar dy herë për shkak të një vonese të vogël dhe shfaqja e dytë është një ndjesi e çuditshme e përsëritje. Por disa njerëz besojnë se kjo është një paraqitje e shkurtër e një jete të kaluar.
Ndërsa përvojat anormale mund të shoqërohen me kushte të vështira, patologji personale, apo deficite konjitive (të njohjes), vetë përvojat, jo gjithmonë mund të jenë aq të këqija dhe në fakt mund të jenë shpikje të shëndetshme. Ato janë vetëm përpjekjet tona për të bërë të kuptueshme një situatë të pazakontë. Në fund të fundit, nuk ka asgjë më të mirë, se mendja që pëlqen një histori të mirë.
Gati çdokush do të dridhet në situatat kur dëgjon të njëjtën frazë dy herë brenda një ore, duke u takuar me dikë që ka të njëjtën ditëlindje me ty dhe thua: “Epo, si ka mundësi!” Momente të tilla ndodhin kur ne ngacmojmë modele, një aftësi (dhe detyrim) i ndërtuar në tru nga fazat më të hershme të perceptimit.
Gjetja e modelit është aq thelbësore për mbijetesën dhe suksesin, saqë ne shohim modele kudo, madje edhe në të dhëna të rastit, një fenomen i quajtur apofenia. Ne dallojmë fytyra nëpër re dhe dëgjojmë mesazhe të regjistruara që luhen më pas. Dhe, ndërsa ne presim një nivel të rregullit në botë, në rastin tonë, diktuesi i modelit ik prej nesh dhe bën një lidhje, që ne nuk e prisnim. Kur ndodh kjo, ne kërkojmë në mënyrë të pandërgjegjshme, një shpjegim.
Një tipar kyç që parashikon një besim në teoritë e konspiracionit është paranoja. Kur jeni paranojak, jeni gjithmonë në vëzhgim për agjentë (përfshirë agjentët e fshehtë) që punojnë kundër jush. Një sasi e vogël e ankthit është pozitive, ajo ju mban me këmbë në tokë, por nëse është me doza të larta, mund ta gjeni veten duke jetuar në një kasolle në mes të pyllit. Një tipar i personalitetit i quajtur “i hapur ndaj përjetimeve” gjithashtu mundëson besimet paranojake, si kuriozitet dhe imagjinata fton ide të reja, duke përfshirë edhe ato që janë aq të parëndësishme. Njerëzit të cilët janë mosbesues dhe armiqësorë kanë gjithashtu të ngjarë të ngrenë dyshime për autoritetin. Ata me një pozicion të jashtëm kontrollues, të cilët minimizojnë ndikimin në jetën e tyre, kanë tendencë për të fajësuar grupet e tjera, duke përfshirë fatin apo komplotet sekrete.
Një tjetër tipar që mund të jetë përgjegjës për besimet në komplote, fatin dhe një ndjenjë të gjashtë është tendenca për besim. Në një studim, subjektet intuitive tregojnë një mënyrë të menduari më referencial, i cili është besimi, se njerëzit janë duke folur për ju, ose që ngjarjet e përditshme të tilla si ndryshimet e lehta të trafikut janë të destinuara posaçërisht për ju.
Aftësitë psikike
Sipas një sondazhi të Gallup, dy në tre amerikanë besojnë, ose nuk janë të sigurt për ESP, një kategori e fenomeneve që përfshin parashikimin, duke e parë si të largët dhe telepati mendore. Shkencëtarët nuk mund të shpjegojë çdo rast të veçantë të supozuar si ESP, por ata kanë identifikuar forcat e gjera psikologjike që përfshihen. Njëra është vëmendja jonë selektive. Ju ndoshta mendoni për shokët tuaj shumë dhe ndoshta ata ju telefonojnë shpesh, por kur këto mendime dhe thirrje mbivendosen ne vërejmë një rastësi, duke injoruar të gjitha herët që ato nuk përputhen.
Ne gjithashtu kemi memorie të pasigurt. Vetëm duke imagjinuar një përvojë të kaluar mund të krijojnë përshtypje të rreme, se me të vërtetë ka ndodhur, kështu që kujtimet e ëndrrave “parashikuese” mund të shtrembërohen e të përshtaten në rast se ato ishin gjoja parashikuese. Dhe për më tepër është edhe egocentrizmi ynë. Hulumtimet tregojnë se ne e gjejmë veten të përfshirë në rastësi shumë më tepër të surprizuar, sesa në rastësi identike, sepse ne mendojmë se jemi disi të veçantë. (Po, e di, ti je me të vërtetë i veçantë.)
Një tjetër fenomen që mbështetet në rastësi, është ndjenja e psikokinesisë (PK), ose “mendja para çështjes”. Shitja e shpejtë e librit “Sekreti”, me “ligjin e tij të tërheqjes” ku pasqyrohet një tërheqje e jashtme për ju, demonstron urinë tonë për besim në PK. Rhonda Byrne, autore e “Sekreti”, raporton se ka shëruar shikimin e saj dhe humbi peshë vetëm përmes dëshirës. Një grup studiuesish udhëhequr nga psikologu Emily Pronin zbuloi një paragjykim për të besuar në shkakun mendor edhe mes studentëve të Ivy League. Ata ishin të bindur se do shkaktonin reagime edhe te një student tjetër, duke i qëndruar besnik një kukulle voodoo dhe se do të ndikuar në rezultatin e Super Bowl vetëm duke shikuar në televizor ndeshjen të fokusuar.
Pronin argumenton, se rastësia e dukshme mendore mbështetet në të njëjtat rregulla të pranuara, që ne përdorim për të vlerësuar rastësinë kudo. Në mënyrë tipike, në qoftë se ngjarja A ndodh para ngjarjes B, nëse nuk ka shkaqe të tjera të dukshme të B dhe nëse A dhe B janë konceptualisht të ngjashme, A duket të ketë shkaktuar B. Kjo linjë e të menduarit zbatohet automatikisht, edhe nëse ngjarja A është thjesht e menduar.
Si me shumicën e formave të besimit paranormal, njerëzit që nuk e kuptojnë se kanë kontrollin e jetës së tyre, kanë më shumë të ngjarë që të besojnë në parashikim, ndoshta për shkak se pranojnë parashikimet mendojnë se e ardhmja është e përcaktuar tashmë aty, pa kontributin tuaj.
Peter Brugger, kreu i neuropsikologjisë në Spitalin Universitar Zyrih, ka zbuluar se njerëzit më së shumti besojnë dhe përjetojnë mendimet mbi çështje dhe parashikimit janë një model informatues. Ata kanë më shumë të ngjarë të shohin shkurtimisht vargjet e letrave si fjalët apo imazhet e shkartisura si fytyrat dhe janë të shpejtë për të dalë me një fjalë që formon një urë konceptuale mes dy fjalëve të tjera. Përvoja e ESP ose psikokinesës kërkon të shohim një lidhje mes një mendimi dhe një ngjarje.
Njerëzit me ndjesi kërkimi të larta, ata që kërkojnë për risi dhe ngjarje emocionuese, janë edhe më stimulues në besimet dhe përvojat paranormale. Ata ndoshta tërhiqen nga ideja e një bote të banuar nga forcat misterioze. Pra, duke qenë një model për gjetjen e ndjesi-kërkuesit, tregon se kanë më shumë të ngjarë të përjetojnë rastësi të rastësishme së pari dhe pastaj ka shumë të ngjarë që të mendojnë shpjegime të pazakonta për to, transmeton Telegrafi.
Prag-vdekja dhe eksperienca jashtë trupit
6 deri 12 për qind e pacientëve që pësojnë një arrest kardiak, raportojnë se kanë pasur një prag-vdekje, por perceptimet e tilla gjithashtu mund të rezultojnë nga trauma ,frika, droga, ose nuk kanë asnjë arsye të dukshme. Mekanizmat e propozuara shpjeguese të trurit përfshijnë tepër ose pak oksigjen, tepër dioksid karboni dhe bllokim të receptorëve glutamate. Përshkrimet e tilla na bëjnë të kthehemi mijëra vjet dhe të ndajmë temat e përbashkëta mes kulturave. Zakonisht ju dëgjoni një gumëzhimë ose kumbim, sikur ju lëvizni nëpër një tunel të errët. Mund të shihni trupin tuaj. i përmbushni shpirtrat e të dashurve. Keni parafytyrimet e jetës tuaj dhe ndjeni gëzim, por në fund largoheni nga drita dhe ktheheni në Tokë.
Shumë njerëz e marrin këtë gjendje si dëshmi e jetës pas vdekjes, por psikologu britanik Susan Blackmore dhe të tjerët, janë përpjekur të shpjegojnë secilin nga elementet fiziologjikisht. Tuneli dhe drita mund të rezultojë nga mungesa e oksigjenit në lëvoren vizuale. Aktiviteti i parregullt në lobet e përkohshme mund të shkaktojë parafytyrimet. Një ndjenjë e kënaqësisë si rezultat i lirimit të endorfinës. Pasi vijnë në vete, njerëzit ndonjëherë pretendojnë se kanë dëshmuar ngjarjet që ndodhin rreth tyre, ndërsa ata ishin klinikisht të vdekur, por këto llogari mund të rezultojnë nga një supozim apo kujtime të rreme.
Ndërsa eksperienca jashtë trupit përjetohet prej rreth 5 dhe 20 për qind e njerëzve të shëndetshëm. Shumica e hulumtuesve besojnë se ndodh kur ne nuk mund të integrohemi në të gjitha të dhënat lidhur me vendin tonë në hapësirë, vizion, prekje, bilanc dhe sensin e pozicionit të trupit. Dëmtimi ose stimulimi elektrik në kryqëzimin temporoparietal, një zonë në tru që sjell këto shqisa së bashku, shpesh çon në gjendjen e eksperiencës jashtë trupit.
Kohët e fundit Jason Braithwaite në Universitetin e Birmingamit ka treguar, se njerëzit që përjetojnë eksperiencën jashtë trupit (dhe nëse ju ndodh njëherë, ka të të ngjarë që t’ju ndodhë përsëri) vuajnë nga “cortical hyperexcitability”, që do të thotë se valët e aktivitetit në tru shkaktohen me lehtësi. Aktivitet i tillë mund të shtrembërojnë perceptimin ndijor.
Neurologu Kevin Nelson argumenton se prag-vdekja dhe eksperienca jashtë trupit mund të rezultojë nga anomalitë në sistemin e zgjimit, i cili rregullon gjendjen tonë të ndërgjegjes. Ai ka treguar, se njerëzit, të cilët kanë përvoja të tilla anormale gjithashtu raportojnë që kanë më shumë ndërhyrje në gjysmë-ëndërrime, ndërsa bien në gjumë ose zgjohen.
Willoughby Britton i Brown University ka treguar se përjetuesit nuk tregojnë aftësi të këqija përballuese. ”Ka një tendencë për pathologji të pazakonshme apo përvoja fetare”, thotë Britton. ”Është e lehtë të nxjerrim përfundimin e pabazë se truri i tyre është pak rrëmujë dhe se ata duhet të jenë të çmendur. Por sjelljet më pozitive të këtyre përballuese të eksperiencave tregojnë, se ata janë shumë të shëndetshëm psikologjikisht.”
Kontakti me shpirtrat
Sipas Gallup, 32 për qind e amerikanëve pohojnë se shpirtrat e të vdekurve mund të kthehen dhe 37 për qind besojnë se përhumben ose vërtiten në shtëpi. Një tjetër grup prej 16 për qind nuk janë të sigurt. Shumica e takimeve paranormale nuk përbëjnë histori, në veçanti ato me fantazma. Ato përbëhen nga diçka që shohim nga këndi i syrit, apo dëgjimi i një tingulli të çuditshëm natën vonë, perceptime, që zakonisht mund të shkaktohen nga truket e dritës, ose kafshët shtëpiake. Për më tepër, ju keni gati në kokën tuaj, atë që ju mund të shihni ose të dëgjoni dhe truri juaj është shpesh i lumtur të detyrohet, duke paraqitur një iluzion, sidomos kur jeni të lodhur apo të frikësuar.
Ndoshta prova më bindëse e një ndëshkimi është ajo, që quhet një ndjenjë e prezencës, ndjenja se një agjent është me ju, zakonisht më pak se disa metra larg. Një ndjenjë e tillë është shpjeguar si një formë e përvojës, në të cilën imazhi i trupit tuaj është dyfishuar. Hulumtuesit kanë propozuar gjithashtu, që ne kemi një sistem evoluar për të ndjerë praninë e të tjerëve, sipas të cilit ju jeni shpesh në dijeni, se dikush është afër jush edhe pa vetëdije. (Mbyllni sytë tuaj, ndërsa jeni ulur pranë dikujt që të përjetoni këtë efekt). Ndoshta ne mund të kemi halucinacione në këtë kuptim.
Një ndjenjë e prezencës shpesh lind në mjedise ekstreme dhe situata të tilla si, kur jeni të ekspozuar në një të ftohtë të madh, të izoluar, në lartësi, ose kur jeni duke vuajtur nga një lodhje, frikë , uri, apo monotoni. Alpinistët shpesh raportojnë halucinacione të tilla. Ernest Shackleton shkruan se gjatë një marshimi 36 orësh në Antarktida, “Më dukej shpesh se ne ishim katër, jo tre”, dhe shokët e tij kishin të njëjtën ndjenjë. Frika dhe vetmia janë të dyja tregues për të plotësuar zbulimin tonë të agjentëve në mjedis. Ato na bëjnë vigjilentë.
Kur humbim të afërmit, rriten shanset e një vizitori. Kur të dashurit ndahen prej nesh para kohe, zakonisht shfaqen në këtë mënyrë në vitin e parë pas vdekjes së tyre. Të mbijetuarit mund të shohin apo të dëgjojnë diçka, ose më së shpeshti, vetëm të kenë një ndjenjë të afërsisë.
Ose, më rrallë ndodh afërsia ekstreme. Në 1970, Elisabeth Kubler-Ross, psikiatre, që u bë e famshme nga fazat e saj të modelit të fatkeqësisë, ngriti një qendër për trajtime shpirtërore pranë San Diego. Gjatë një seancë atje, një i vetë-shpallur i sëmurë psikik, Jay Barham, fiku dritat dhe pretendonte të kishte identitete të ndryshme shpirtërore, kështu që ai mund të kishte marrëdhënie seksuale me të vejat e tyre. Një viktimë tha më vonë, “unë e kisha të nevojshme të besoja.”
Individët neurotikë janë më të ndjeshëm ndaj kontaktit të perceptuar. Neuroza mund të intensifikojë elemente të pikëllimit, të tilla si ankthi. Të sëmurët me epilepsi, gjithashtu kanë përvoja me shumë kontakte. Shkencëtarët kanë qenë në gjendje për të nxitur ndjenjën e pranisë, duke vendosur magnet mbi subjekte të përkohshme, duke bërë që disa të propozojnë se edhe fusha magnetike e Tokës mund të jetë e mjaftueshme për të bërë lokacione të caktuara, ku të ndjehen të përhumbur.
Fakti se njerëzit ndjejnë prani më shpesh kur përjetojnë dhimbjen, sugjeron se kontakti me shpirtrat mund të jetë më shumë se një iluzion, ajo mund të jetë një formë e shëndetshme e përballimit.
Një dëshirë për Paranormalen
Ndjeshmëria ndaj kujtimeve të rreme ju lejon që të përshtatni përvojat e një rrëfimi paranormal.
Traumat në fëmijëri dhe ndonjë histori ose ngjarje negative gjatë jetës, gjithashtu mund të rrisin besimin në paranormale. Psikologu Harvey Irwin, ka sugjeruar se përvoja e hershme me kontrollin e zvogëluar çon në nevojën për zotërim; besimi paranormal bëhet një mënyrë për të kuptuar ngjarjet anormale. Në të vërtetë, dëshira për kontroll është një parashikues i fortë i konstatimit të modelit. Jennifer Whitson dhe Adami Galinsky tregojnë, se kur subjektet e shëndetshme ndjejnë një kufizim ose mungesë të kontrollit, ata kanë më shumë gjasa të shohin imazhet në dëborë si zhurma vizuale, të mbështeten në ritualet supersticioze për t’i shpjeguar rastësitë si komplote.
Nga ana tjetër, “ekziston një korrelacion i dobët, por në përputhje, mes besimeve paranormale dhe masave të ndryshme të mospërshtatjes psikologjike, nëse jeni duke kërkuar një tendencë drejt depresionit apo manisë “, thotë Chris French, udhëheqësi i “Kërkimit për Psikologji Anormale” në Goldsmiths, Universiteti i Londrës. Ndërsa disa dalin në përfundimin, se në qoftë se ju besoni në ESP apo fantazma ju jeni të çmendur, “që është tepër naive dhe e thjeshtë”, thotë French. “Ka situata kur këto besime mund të jenë të dobishme psikologjikisht, si një formë përballuese, për shembull. Ky është një këndvështrim shumë i ndërlikuar”.
Besimtarët paranormalë shfaqin edhe shumë tipare që mund të konsiderohen pozitive (brenda arsyes): Ata janë më intuitivë, të hapur për të përjetuar, dhe kërkues të ndjesive. Psikologia Susan Blackmore, e cila studioi nga besimtarët deri tek skeptikët, i ka parë të dyja anët e spektrit. Ajo thotë, se është personi i vetëm që ka qenë në këshillin ekzekutiv të dy shoqatave për Kërkime Psikike dhe Komiteti për Hetimin Skeptik. ”Unë mund t’ju them se besimtarët kanë pjesë shumë më të mira.” /Telegrafi/