Belbëzimi te fëmijët mund të trajtohet me sukses dhe përgjithmonë
Zyla Musliu,
Lokopede në Psikiatri për fëmijë dhe adoleshentë
Tel. 045 663 774
Belbëzimi është një çrregullim i ritmit dhe tempit të të folurit. Manifestohet në mënyra të ndryshme: përsëritje ose zgjatje e tingujve, rrokjeve ose fjalëve, pauza në të folur, pauza joadekuate, futja e tingujve ose shprehjeve të ndryshme.
Mund të shoqërohet me frikë nga të folurit, djersitje të shtuar, skuqje të fytyrës, rrahje të shpejta të zemrës, shmangie e kontaktit me sy me bashkëbiseduesin.
Një fëmijë që belbëzon nuk është në gjendje të kontrollojë në mënyrë të pavarur të folurit e tij dhe krijohet një tension shtesë që ka pasoja në nivelin psiko-social të funksionimit.
Si të njohim belbëzimin?
Përveç ndalesës, përsëritjes së fjalëve dhe rrokjeve dhe ndryshimeve në shpejtësinë e të folurit, belbëzimi shkakton simptoma shoqëruese si stresi, i cili, nga ana tjetër, shkakton si më poshtë:
▪ vështirësi në fillimin e një fjale, fraze ose fjalie;
▪ zgjatja e fjalëve ose e tingujve brenda fjalëve;
▪ përsëritja e një zëri, rrokjeje ose fjale;
▪ heshtje e shkurtër para shqiptimit të disa fjalëve;
▪ fjalë të shkëputura (pauza të bëra në shqiptimin e fjalëve);
▪ shtimi i fjalëve plotësuese, nëse parashikohet vështirësi kur kalon te fjala tjetër në fjalinë që personi dëshiron ta thotë;
▪ tension i fytyrës ose grimasa për të prodhuar fjalën;
▪ aftësi e kufizuar për të komunikuar në mënyrë efektive.
Belbëzimi mund të shoqërohet edhe me vezullim të shpejtë të syve, dridhje të buzëve dhe nofullës dhe shtrëngime të grushteve.
Fëmijët që belbëzojnë pothuajse gjithmonë kanë frikë nga të folurit (logofobia). Gjithashtu mund të përkeqësohet kur personi është i emocionuar, i lodhur ose i stresuar.
Është interesante se belbëzimi nuk ndodh gjatë këndimit dhe gjithashtu, kush belbëzon shpesh mund të flasë plotësisht rrjedhshëm kur ‘flet me veten’.
Shkaqet e belbëzimit
Shkaku i saktë i belbëzimit është i panjohur, por mendohet se ekzistojnë katër faktorë që mund të kontribuojnë në arsyen pse fëmija juaj mund të belbëzojë.
1. Faktorët gjenetikë. Rreth 60 për qind e atyre që belbëzojnë kanë një anëtar tjetër të familjes që belbëzon.
2. Zhvillimi i fëmijës. Fëmijët me vonesa të tjera të gjuhës së të folurit ose vonesa në zhvillim kanë më shumë gjasa të belbëzojnë.
3. Neurologjike. Hulumtimet e fundit neurologjike kanë treguar se njerëzit që belbëzojnë në të vërtetë e përpunojnë fjalën dhe gjuhën ndryshe nga njerëzit që nuk belbëzojnë.
4. Dinamika familjare. Në disa situata dinamike familjare, pritshmëritë e larta nga fëmijët tuaj kur bëhet fjalë për komunikimin e tyre dhe ushtrimin e presionit mund të përkeqësojnë prirjen e fëmijës për belbëzim.
5. Trauma. Shpesh, përvojat traumatike te fëmijët mund të jenë shkaku i belbëzimit. Belbëzimi traumatik te fëmijët shkakton trauma që mund të jenë pozitive dhe negative, si grindjet e prindërve, divorci, ndryshimi i ambientit të kopshtit apo shkollës, lindja e një fëmije tjetër në familje.
Trajtimi i belbëzimit
Logopedët janë ekspertë kyç në trajtimin e të folurit jostandard te fëmijët dhe te të rriturit. Ja se si logopedi mund të ndihmojë në trajtimin e këtij çrregullimi në komunikim:
Vlerësimi: Logopedi fillimisht do të kryejë një vlerësim bazë për të kuptuar shkaqet dhe natyrën e kësaj gjendjeje komplekse. Ky vlerësim zakonisht përfshin një analizë të të folurit, gjuhës dhe aftësive të komunikimit.
Trajtimi individual: Bazuar në vlerësimin, logopedi do të zhvillojë një trajtim të individualizuar të përshtatur me nevojat dhe qëllimet e personit që belbëzon. Kjo mund të përfshijë teknika dhe strategji të ndryshme terapeutike për të përmirësuar të folurin dhe për të reduktuar belbëzimin.
Teknikat e frymëmarrjes dhe relaksimit: Logopedi mund t’i mësojë një personi teknikat e frymëmarrjes dhe relaksimit që mund të ndihmojnë në uljen e tensionit dhe përmirësimin e kontrollit të të folurit.
Ushtrime të të folurit: Logopedi mund të përdorë ushtrime dhe aktivitete të ndryshme që synojnë përmirësimin e rrjedhshmërisë së të folurit dhe reduktimin e belbëzimit. Kjo mund të përfshijë ushtrimin e shqiptimit të rrokjeve, fjalëve ose frazave në mënyra të caktuara.
Puna me vetëbesimin: Logopedi mund të punojë në ndërtimin e vetëbesimit dhe një qëndrim pozitiv ndaj komunikimit.
Mbështetje dhe edukim për familjen: Logopedi mund të ofrojë mbështetje dhe edukim për anëtarët e familjes për t’i ndihmuar ata të mbështesin personin që belbëzon në shtëpi dhe në ndërveprimet e përditshme.
Monitorimi dhe mbështetja e vazhdueshme: Trajtimi i belbëzimit mund të jetë një proces afatgjatë, kështu që logopedi ofron monitorim të vazhdueshëm, mbështetje dhe përshtatje të terapisë sipas nevojave të personit. Logopedët zakonisht përdorin një kombinim të teknikave dhe strategjive terapeutike për të ndihmuar njerëzit që belbëzojnë të kapërcejnë sfidat e tyre dhe të përmirësojnë aftësitë e tyre të të folurit dhe komunikimit.
Bashkëpunimi i rregullt me logopedin është thelbësor për arritjen e rezultateve afatgjata në trajtimin e belbëzimit. Ky çrregullim është një gjendje që kërkon punë afatgjatë dhe të vazhdueshme.
Disa këshilla se si të komunikoni me njerëzit që belbëzojnë:
1. Dëgjoni me kujdes personin dhe prisni që ai të përfundojë së foluri.
2. Mos mbaroni fjalitë e tij dhe mos e ndërprisni atë.
3. Mbani kontakt natyral me sy, mos tregoni se belbëzimi po ju shqetëson.
4. Përqendrohuni në atë që ai po thotë, jo në mënyrën se si po flet.
Është shumë e rëndësishme të mos i vendosni fëmijës kërkesa joreale dhe shumë detyrime që nuk do t’i lënë atij kohë të mjaftueshme për lojë, relaksim dhe shoqërim.
Një tjetër fakt i rëndësishëm
Fëmija nuk ndihet keq derisa të trembet nga reagimet e mjedisit. Prandaj roli i familjes dhe sjellja e mjedisit janë vendimtare për reduktimin apo zhdukjen e belbëzimit fiziologjik.
A do të belbëzojë përgjithmonë fëmija im?
Është e pamundur të parashikohet me saktësi nëse një fëmijë do të belbëzojë përgjithmonë ose nëse belbëzimi do të reduktohet me kalimin e kohës ose do të zhduket plotësisht. Për shumicën e fëmijëve, belbëzimi do të reduktohet, veçanërisht nëse ata janë të përfshirë në trajtimin dhe mbështetjen e duhur të terapisë së të folurit. Është vlerësuar se rreth 75 për qind e fëmijëve trajtohen nga belbëzimi.
Mbani mend se çdo fëmijë ka një përvojë unike dhe se çdo rast belbëzimi kërkon një qasje individuale. Logopedi do të vlerësojë shkakun dhe ashpërsinë e belbëzimit të fëmijës dhe do të ofrojë terapinë dhe mbështetjen e duhur.
Në disa raste, belbëzimi mund të jetë më i përhershëm ose mund të ndodhë periodikisht gjatë gjithë jetës. Megjithatë, edhe në këto situata, trajtimi i logopedit dhe mbështetja e vazhdueshme mund ta ndihmojnë fëmijën të zhvillojë strategji për komunikim efektiv dhe të reduktojë ndikimin negativ të belbëzimit në jetën e tij.
Është e rëndësishme të jeni të durueshëm dhe ta mbështesni fëmijën gjatë procesit të trajtimit të belbëzimit. Me trajtimin dhe mbështetjen e duhur, shumica e fëmijëve janë në gjendje të përparojnë në të folur dhe vetëbesim. /Telegrafi/