Fytyra e Vladimir Putinit, e pikturuar në një ndërtesë në cep të një rruge në Beograd, ka sytë dhe gojën e mbuluar me bojë të kuqe, ndoshta një pamje befasuese në një vend pro-Moskës.
Por miqësia mes Serbisë dhe Rusisë është gjithnjë e më “e komplikuar”.
Slogani “Brat” – ose “Vëlla” – është ndryshuar në “Rat” – serbisht për “Luftë”.
Ajo që filloi si një mural që shpreh mbështetje për presidentin rus tani duket si një protestë ndërsa ai përshkallëzon fushatën e tij ushtarake në Ukrainë, shkruan Bloomberg, përcjell Telegrafi.
Sipas mediumit në fjalë, bëhet fjalë për një vend si Serbia që ka qenë e aftë në balancimin e interesave të saj gjeopolitike dhe ekonomike midis Lindjes dhe Perëndimit, por lufta ka ekspozuar paradokset e atij akti mashtrues dhe ka ngritur pikëpyetje në Beograd se ku qëndrojnë realisht interesat e vendit në rendin e ri botëror.
Siç shkruan Bloomberg, presidenti Aleksandar Vuçiq i ka rezistuar bashkimit me përpjekjet e Bashkimit Evropian për sanksione kundër Rusisë, edhe pse ekonomia e Serbisë varet nga blloku për 60% të tregtisë së saj dhe qëllimi i deklaruar i qeverisë – sado i largët për momentin – është që përfundimisht të bashkohet me BE-në.
Një sondazh i bërë disa muaj pasi Vuçiq u rizgjodh në prill, tregoi se Putin ishte lideri botëror më i favorizuar për serbët, edhe pasi Xi Jinping i Kinës pati një rritje për ofrimin e vaksinave kundër Covid-19.
Serbia që atëherë është bërë një strehë për mijëra rusë të tjerë që ikin nga regjimi ndërkohë që linja ajrore e saj kombëtare ka mbajtur lidhje me Rusinë, duke fluturuar 14 herë në javë në katër destinacione.
Megjithatë, qëndrimi i vendit është bërë i pakëndshëm për disa në rrethin e ngushtë të presidentit.
Zorana Mihajloviq, zëvendëskryeministrja e Serbisë, fajësoi Putinin për vendosjen e botës “në prag të tragjedisë”.
“Bota po ndryshon, situata gjeopolitike është e ndryshme dhe ne duhet të shikojmë nga e ardhmja për vendin tonë”, ka thënë Mihajloviq, një zë i shquar në partinë e Vuçiqit, në një intervistë televizive më 12 tetor pasi Rusia riktheu bombardimet e saj ndaj qyteteve të Ukrainës.
Shkurtimisht, tha ajo, është koha që Serbia të zgjedhë një anë për të “përcaktuar pozicionin tonë”.
Ndërsa Serbia iu bashkua dënimit të pushtimit të Putinit me vota në Kombet e Bashkuara, optika, tani për tani, është se vendi është ende në orbitën e Rusisë.
Siç vë në pah Bloomberg, miqësia midis dy kombeve ortodokse lindore daton shekuj para ftohjes gjatë kohës sovjetike.
Ajo u ringjall gjatë shpërbërjes së Jugosllavisë dhe më pas u rrit nga ndërhyrja e NATO-s në vitin 1999 që i dha fund luftës në Kosovë.
Serbia mbështetet në mbështetjen e Moskës për refuzimin e saj për të njohur shtetësinë e Kosovës dhe Putin e përdor Kosovën si dëshmi të asaj që ai e quan “dyfytyrësi perëndimore” për luftën e tij në Ukrainë.
Në Beograd, selia e transmetuesit kombëtar RTS – pikërisht pranë kishës së vogël ruse – mbetet pjesërisht e shkatërruar nga një bombë e NATO-s që vrau 16 njerëz.
Një shenjë thotë se ajo po kthehet në një memorial.
Ekonomikisht, Rusia ia shet gazin natyror Serbisë nën normën e tregut sipas një zgjatjeje të një kontrate ekzistuese.
Por vendi përbën vetëm 6% të tregtisë së jashtme të Serbisë. BE-ja është deri tani partneri më i madh, me 30 miliardë dollarë tregti.
Pastaj ka investime nga Kina dhe Emiratet e Bashkuara Arabe.
Që nga viti 2010, paratë kineze kanë arritur rreth 3.2 miliardë dollarë, përveç 8 miliardë dollarëve në kredi për infrastrukturën dhe projekte.
Tre eksportuesit kryesorë të Serbisë janë kompanitë e minierave të metaleve në pronësi kineze dhe një prodhues çeliku, tha Ministria e Financave.
“Marrëdhëniet me Rusinë janë duke u ‘shterur’”, vlerëson Maksim Samorukov, një analist për rajonin në Carnegie Endowment, i cili u largua nga Moska më 27 shkurt, tre ditë pas fillimit të luftës.
“Do të mbetet miqësore, por çdo çështje thelbësore do të zhduket. Politikisht, shoqëria, miqësia është ende aty, por lufta e ka përshpejtuar këputjen ekonomikisht”.
Në të vërtetë, ndërsa konflikti e ndan përsëri botën midis lindjes dhe perëndimit, Beogradi po luan një rol të njohur. Nën udhëheqësin komunist Josip Broz Tito, Jugosllavia u nda në mënyrë të famshme me sovjetikët dhe krijoi lidhje mes vendeve të tjera të paangazhuara.
Ndërkohë për diplomatin serb në pension Zoran Milivojeviq, e vetmja gjë që është “jashtë tavolinës” për sa i përket asaj që Serbia do të marrë parasysh nëse është në interesin e saj është njohja e Kosovës, e cila shpalli pavarësinë në vitin 2008.
Çdo gjë tjetër është e hapur për diskutim, përfshirë sanksionet, citohet të ketë thënë ai, përcjell Telegrafi.
Në anën tjetër, Kina është kyçe sepse marrëdhëniet e Serbisë me vendin nuk kanë lidhje politike, ka thënë Milivojeviq, i cili ka qenë në Bruksel dhe Paris dhe ka qenë ambasador i Serbisë në Këshillin e Evropës.
E vizita e udhëheqësit të Emirateve të Bashkuara Arabe, Sheikh Mohammed bin Zayed, ndërkohë, ishte një miratim i aktit balancues gjeopolitik të Serbisë, vlerëson ai.
Megjithatë, Serbia ka pak leva politike me Perëndimin, mendon Samorukov i Carnegie, dhe lidhjet e saj me vende si Kina dhe Emiratet e Bashkuara Arabe bazohen thjesht në interesa financiare.
Sfida për Vuçiqin, i cili shërbeu si ministër i informacionit nën Slobodan Millosheviqin, është se sa kohë ai mund t’i rezistojë presionit nga Evropa për të marrë një qëndrim më të fortë ndaj Rusisë, tha ai.
Një kompromis mund të vijë në formën e miratimit të disa sanksioneve ose rishikimit të politikës së saj të dyerve të hapura pa viza për rusët, megjithëse kjo do të ishte jopopullore për elektoratin.
Por bisedat me rusët në Beograd sugjerojnë se të ardhurit e fundit janë më shumë kundër Putinit.
Kjo e bën prishjen e pikturës murale të presidentit rus ndoshta jo befasuese, sipas Piotr Nikitin, një avokat dhe aktivist me qendër në Beograd, i cili ndihmoi në fillimin e një grupi rusësh, bjellorusë dhe ukrainas kundër luftës.
Shqetësimi i tij është se Vuçiq mund të vendosë përfundimisht të shtrëngojë regjimin e vizave të Serbisë.
“Ai mund ta paketojë atë si sanksione kundër Rusisë”, ka theksuar Nikitin teksa pinte çaj në Hotel Moskva, një ikonë e artit të ri në Beogradin qendror që mishëroi kthesën e Serbisë drejt Rusisë në fillim të shekullit të 20-të. “Për ta vënë atë në të njëjtën anë me BE-në”. /Telegrafi/