Një skanim DEXA njihet gjithashtu si skanim i densitetit të kockave. Është një test imazherie mjekësore që përdoret për të matur përmbajtjen e mineraleve të kockave në pjesë të caktuara të trupit. Skanimi DEXA kryhet duke transmetuar rreze X me dozë të ulët zakonisht në kërdhokulla dhe pjesën e poshtme të shtyllës kurrizore
Dr. Besim Demolli
Specialist i reumatologjisë
tel. +38344727068
”Shëndeti i kockave nuk është një luks, por është një domosdoshmëri për një jetë të gjatë dhe të shëndetshme”
Me përmirësimet e jashtëzakonshme në teknologjinë e imazhit mjekësor gjatë 50 viteve të fundit, ka shumë mënyra se si pjesë të ndryshme të trupit tuaj mund të vizualizohen nga brenda. Kur bëhet fjalë për zbulimin e problemeve të kockave, shtyllës kurrizore, kyçeve, muskujve, qëndrimit dhe më shumë, skanimet më të zakonshme janë skanimi DEXA dhe skanimi CT i kockave.
Çfarë është një test i densitetit të kockave?
DEXA është një test joinvaziv për të matur densitetin e kockave.
Një test i densitetit të kockave është një matje se sa minerale keni në kockat tuaja. Kjo përdoret për të diagnostikuar osteoporozën PARA se të thyeni një kockë, mund të ndihmoj për të vlerësuar shanset tuaja për të thyer një kockë në të ardhmen dhe për të monitoruar efektivitetin e trajtimeve të osteoporozës. Ky është një test shumë i thjeshtë që kërkon vetëm disa minuta për ta bërë. Nuk keni nevojë të zhvisheni, por nuk duhet të keni butona ose zinxhirë në zonën mbi shtyllën kurrizore dhe ije.
Testi është joinvaziv dhe pa dhimbje; asnjë gjilpërë apo instrument nuk vendoset përmes lëkurës ose trupit. Ka shumë pak rrezatim – shumë më pak se sa do të merrnit në një fluturim me aeroplan në një vend. Ju thjesht shtriheni në një tavolinë DEXA dhe ndiqni udhëzimet e teknologut për të parë që jeni pozicionuar saktë. Pastaj një krah i lëvizshëm kalon sipër jush për të skanuar kockat tuaja. Edhe pse kjo është shumë e lehtë për ju, teknologjia e skanimit dhe sistemit kompjuterik është në fakt shumë e sofistikuar. Kërkon staf shumë të trajnuar për ta bërë testin siç duhet dhe një person të kualifikuar për ta interpretuar saktë.
Kush duhet të bëjë një test të densitetit të kockave?
Ju duhet të diskutoni me mjekun tuaj nëse keni nevojë për testin.Kjo metodë diagnostike rekomandohet te:
1. Të gjitha gratë e moshës 65 vjeç e lart dhe burrat 70 vjeç e lart (skrining asimptomatik)
2. Të gjitha gratë pas menopauzës më të reja se 65 vjeç dhe burrat më të rinj se 70 vjeç që kanë faktorë rreziku për osteoporozën duke përfshirë:
▪ Një histori e frakturës së kyçit të dorës, ijeve, shtyllës kurrizore ose humerusit proksimal me traumë minimale ose aspak, duke përjashtuar frakturat patologjike
▪ Histori familjare e frakturës osteoporotike
▪ Masa e ulët trupore (më pak se 127 lbs ose 57.6 kg)
▪ Përdorimi aktual i cigareve
▪ Përdorimi i tepërt i alkoolit
▪ Humbje e gjatësisë, kifozë torakale
3. Individë të çdo moshe me gjetje që sugjerojnë për demineralizimin ose fraktura të brishtësisë në studimet imazherike si radiografi, tomografi e kompjuterizuar (CT) ose imazhe me rezonancë magnetike (MRI).
4. Individët që marrin (ose pritet të marrin) terapi me glukokortikoid për më shumë se 3 muaj. Disa lloje të barnave me recetë mund të shkaktojnë humbje kockore. Këto do të përfshijnë glukokortikoidet, një klasë barnash që përdoren për të reduktuar inflamacionin. Tregojini mjekut tuaj nëse keni marrë kortizon (Cortone Acetate), dexamethasone (Baycadron, Maxidex, Ozurdex) ose prednisone (Deltasone)! Individët që fillojnë ose marrin terapi afatgjatë me medikamente që dihet se ndikojnë negativisht në BMD (p.sh., barnat antikonvulsante, terapia e privimit të androgjenit, terapia me frenues të aromatazës ose përdoruesit kronik të heparinës).
5. Edhe pse frenuesit e pompës protonike (PPI) mund të shoqërohen me një rrezik në rritje të frakturave të brishtësisë, densitetit mineral kockor (BMD) rutinë ose ekzaminimi nuk rekomandohet në pacientët që marrin PPI në mungesë të rrezikut tjetër.
6. Individët me një çrregullim endokrin që dihet se ndikon negativisht në matjen e densitetit mineral kockor (BMD) (p.sh., hiperparatiroidizmi, hipertiroidizmi ose sindroma e Cushing)
7. Meshkujt hipogonadalë pas pubertetit me kastrim të induktuar kirurgjik ose terapeutik
8. Individët me probleme mjekësore të shoqëruara me densitetit mineral kockor (BMD) jonormale, të tilla si:
▪ Pamjaftueshmëri kronike të veshkave
▪ Artriti reumatoid dhe artritet e tjera inflamatore
▪ Çrregullime të të ngrënit, duke përfshirë anoreksi nervore dhe bulimia
▪ Malabsorbimi gastrointestinal ose sprue
▪ Osteomalacia
▪ Akromegalia, alkoolizmi kronik ose cirroza e krijuar nga abuzimet me alkool
▪ Mieloma multiple
▪ Bypass gastrik për obezitetin. Saktësia e DEXA në këta pacientë mund të ndikohet nga obeziteti
▪ Transplantimi i organeve
▪ Imobilizimi i zgjatur
▪ Të ushqyerit e dobët për një kohë të gjatë
9. Individët që monitorohen për të:
▪ Vlerësuar efektivitetin e terapisë me medikamente të osteoporozës.
▪ Ndjekja e problemeve mjekësore të shoqëruara me matjen e densitetit mineral kockor (BMD) jonormale
10. DEXA mund të tregohet si një mjet për të matur yndyrën periferike dhe të gjithë trupit dhe LM (p.sh., për pacientët me malabsorbim, kancer ose çrregullimet e të ngrënit).
Indikacionet dhe kujdesi në moshën pediatrike
Indikacionet për kryerjen e ekzaminimeve të matjen e densitetit mineral kockor (BMD) dhe vlerësimin e mëvonshëm tek fëmijët ndryshojnë ndjeshëm nga ato në të rriturit. Interpretimi i matjeve të densitetit mineral kockor (BMD) tek fëmijët është i ndërlikuar nga skeleti në rritje. DEXA nuk është në gjendje të marrë parasysh ndryshimet në madhësinë e trupit dhe të skeletit gjatë rritjes, duke kufizuar dobinë e tij në studimet gjatësore. Për për shembull, një rritje e densitetit mineral kockor (BMD) të matur me DEXA në shpinë ka më shumë të ngjarë një reflektim i ndryshimit të madhësia vertebrale sesa një ndryshim në matjen e densitetit mineral kockor (BMD), sepse tomografia kuantitative e kompjuterizuar (QCT) mund të vlerësojë të dy vëllimet dhe dendësia e kockave në skeletin aksial dhe apendikular, mund të jetë më i dobishëm se DXA tek fëmijët.
Tek fëmijët dhe adoleshentët, matja e densitetit mineral kockor (BMD) indikohet sa herë që një vendim klinik ka të ngjarë të jetë i drejtpërdrejtë ndikuar nga rezultati i testit.
Indikacionet për DEXA përfshijnë, por nuk kufizohen te:
1. Individët që marrin (ose pritet të marrin) terapi me glukokortikoid për më shumë se 3 muaj.
2. Individët që marrin rrezatim ose kimioterapi për sëmundje malinje.
3. Individët me një çrregullim endokrin që dihet se ndikon negativisht në densitetit mineral kockor (BMD) (p.sh. hiperparatiroidizmi, hipertiroidizmi, mungesa e hormonit të rritjes ose sindroma e Cushing).
4. Individët me displazi të kockave kanë rrisk të shtuar të frakturave (osteogenesis imperfecta, osteopetrozë) ose densitet të lartë kockor, si p.sh. me ekspozim të zgjatur ndaj fluorit.
5. Individët me probleme mjekësore që mund të ndryshojnë densitetin mineral kockor (BMD), të tilla si:
▪ Pamjaftueshmëri kronike të veshkave
▪ Artrit reumatoid dhe artrite tjera inflamatore
▪ Çrregullime të të ngrënit, duke përfshirë anoreksi nervore dhe bulimia
▪ Transplantimi i organeve
▪ Imobilizimi i zgjatur
▪ Malabsorbimi gastrointestinal, duke përfshirë atë që lidhet me fibrozën cistike
▪ Celiakia
▪ Sëmundja inflamatore e zorrëve
▪ Kequshqyerja
▪ Osteomalacia
▪ Mungesa e vitaminës D
▪ Akromegalia
▪ Cirroza
▪ Infeksioni HIV
▪ Ekspozimi i zgjatur ndaj fluorit
Kundërindikimet
Nuk ka kundërindikacione absolute për kryerjen e DEXA-s . Megjithatë, një ekzaminim DEXA mund të ketë vlerë të kufizuar ose të kërkoj modifikim të teknikës ose riprogramim të ekzaminimit në disa situata, duke përfshirë:
1. Kontrasti oral ose radionuklidet e administruara së fundi
2. Shtatzënia
3. Ndryshime të rënda degjenerative ose deformim frakture në zonën e matjes
4. Implante, pajisje ose materiale të tjera të huaja në zonën e matjes
5. Paaftësia e pacientit për të arritur pozicionin e duhur dhe/ose të mbetet i palëvizshëm për matje
6. Ekstremet e indeksit të masës trupore të lartë ose të ulët që mund të ndikojnë negativisht në aftësinë për të marrë saktësi matjet. Tomografia kuantitative kompjuterike (QCT) mund të jetë një alternativë e dëshirueshme në këta individë.
Ku të bëni një test të densitetit të kockave
Shumica e njerëzve kanë nevojë për një rekomandim nga ofruesi i tyre i kujdesit shëndetësor për të bërë një test të densitetit të kockave. Nëse nuk jeni i sigurt se ku të shkoni për një test të densitetit të kockave mund të na kontaktoni dhe ne mund të iu japim informacionin e nevojshëm rreth vendeve se ku mund ta kryeni këtë ekzaminim radiologjik. Kur shkoni për takimin tuaj, sigurohuni që të merrni me vete raportin specialistik ose rekomandimin. Qendra e testimit do t’i dërgojë rezultatet e testit të densitetit të kockave te ofruesi juaj i kujdesit shëndetësor. Ju mund të dëshironi të lini një takim për të diskutuar rezultatet tuaja me ofruesin tuaj të kujdesit shëndetësor-Reumatologun.
Kur duhet të përsëritet një test i densitetit të kockave
Ashtu si me çdo test mjekësor, densiteti i kockave duhet të përsëritet kur rezultatet mund të ndikojnë në planet e trajtimit. Shpesh përsëritet 1-2 vjet pas fillimit ose ndryshimit të mjekimit për osteoporozën për të vlerësuar përgjigjen ndaj trajtimit. Mund të përsëritet edhe pas 1-2 vjetësh nëse nuk jeni duke u trajtuar, por jeni afër një pragu trajtimi. Testimi i mëpasshëm ndryshon sipas situatës suaj individuale.
Kur duhet të merren parasysh barnat për osteoporozën
Rezultatet e testit të densitetit të kockave, të kombinuara me të gjithë informacionin klinik të disponueshëm, duke përfshirë preferencën tuaj personale dhe përvojën e mëparshme me medikamente mund të ndihmojnë në vendosjen për të filluar, vazhduar ose ndryshuar mjekimin për t’i bërë kockat tuaja më të forta dhe për të zvogëluar rrezikun e thyerjes së kockave. Medikamentet janë testuar dhe miratuar për parandalimin dhe trajtimin e osteoporozës. Secili prej këtyre medikamenteve ka të mirat dhe të këqijat e veta. Nëse keni nevojë të merrni një mjekim, secili prej tyre mund të jetë më i mirë se asnjëri, por disa janë më të mirë se të tjerët për rritjen e densitetit të kockave dhe reduktimin e rrezikut të thyerjes së kockave. Bisedoni me ofruesin tuaj të kujdesit shëndetësor për të gjetur se cili është më i miri për ju. Nëse vendosni të mos merrni një mjekim, shpesh është një ide e mirë të monitoroni densitetin e kockave tuaja dhe të rishikoni herë pas here vendimet tuaja për trajtimin.
Pavarësisht nëse merrni një mjekim me recetë, mbani mend gjërat thelbësore për shëndetin e mirë të kockave: mbajtjen të peshës normale dhe forcimin e muskujve, aktivitetin fizik, mbajtjen e ekuilibrit të mirë, shmangien e rrëzimeve, marrjen e duhur të kalciumit dhe vitaminës D, mos pirjen e duhanit, shmangien e marrjes së tepërt të alkoolit dhe kur është e mundur duke shmangur ose minimizuar ekspozimin ndaj barnave që janë të dëmshme për kockat, siç është prednizoni. /Telegrafi/