Tunelet që besohej nga qytetërimi i lashtë Zapotec se përfaqësonin “hyrjen në botën e krimit” u gjetën nën një kishë në lagjen San Pablo Villa de Mitla.
Ky vend, në pjesën jugore të Meksikës, ka qenë i lidhur për shekuj me Pitao Beleza, perëndia i vdekjes, Zapotec dhe ka qenë prej kohësh nën vëzhgimin e arkeologëve dhe shkencëtarëve.
Është regjistruar se qyteti Zapotec, së bashku me tempullin, u shkatërruan gjatë pushtimit spanjoll në shekullin e XVI-të. Në të njëjtin vend, pushtuesit ndërtuan kishën San Pablo, e cila qëndron ende sot, raporton dailymail.
Indikacionet e një labirinti shpellash dhe dhomash nëntokësore janë gjetur në të dhënat e lashta, të cilat kanë mbetur të paprekura për shekuj, por gërmimet e mëvonshme nuk kanë qenë të suksesshme.
Duke përdorur teknika jo-invazive, arkeologët vetëm kohët e fundit kanë zbuluar një sërë dhomash dhe tunelesh nëntokësore dhe themeluesi i projektit ARX Marko Vigato tha se “disa tunele shtrihen në një thellësi prej 15 metrash. Në pjesën jugore deri në tridhjetë, të paktën kaq mund të hedhin instrumentet tona”.
Ai shton se dhoma e nëndheshme nën kishën e San Pablo është 15 metra e gjatë dhe 10 metra e gjerë “ka mundësi që tunelet, sidomos nën kishë, të shtrihen më tej në veri, lindje dhe jug”.
Ekziston mundësia që tunelet të jenë përdorur, ndër të tjera, edhe për varrimin e mbretërve Zapotec.
Në tekstin “Geografica Descripcion” të viti 1674, prifti Francisco de Burgh thotë se mbretërit pushojnë me “rroba të dekoruara shumë me pupla, gjerdan ari dhe gurë të çmuar”.
Përshkruhen edhe shpellat ku ndodhet “oda e varrimit” për priftërinjtë Zapotec, si dhe “dhoma rrëqethëse” ku liheshin trupat e viktimave të luftërave.
“Ky popull i lashtë besonte se shpellat dhe dhomat e nëndheshme ishin në të vërtetë hyrja në botën e nëndheshme, ose Lyobaa”, përfundon Vigato. /Telegrafi/