Shpenzimet globale për ushtrinë ishin 1917 trilionë dollarë në vitin 2019, një rritje e madhe krahasuar me vitet e mëparshme. Në fakt, shpenzimet ushtarake vitin e kaluar ishin në nivelin e saj më të lartë që nga viti 1988 deri më tani, sipas një raporti Instituti Ndërkombëtar i Kërkimit të Paqes në Stokholm (SIPRI).
Ky kërcim është parë me shumë shqetësim. Shpenzimet ushtarake globale kanë rënë në mënyrë të vazhdueshme në vitet pas krizës globale financiare të vitit 2008, por pastaj pati një rritje në mënyrë të vazhdueshme që nga viti 2015, transmeton Telegrafi.
Tendencat në investimet globale në ushtri gjatë 30 viteve të fundit m/und të ndahen në katër faza, shpjegoi studiuesi i SIPRI, Nan Tian. Pas rënies së bllokut komunist të udhëhequr nga Bashkimi Sovjetik, alokimet u ulën përgjatë viteve 1990, dhe Tian e përshkruan këtë si një “periudhë e paqes”, domethënë efektet pozitive të përfundimit të Luftës së Ftohtë.
Megjithatë, ajo rënie përfundoi në vitin 2000 dhe sulmi terrorist i 11 shtatorit të vitit 2001 mbi Amerikën tronditi atë vend dhe tërë botën dhe shkaktoi një valë të re të rritjes së buxhetit ushtarak. Kjo zgjati deri në 2010, ose 2011, kur kriza financiare mori një humbje.
“Por kohët e fundit, në tre vitet e fundit më saktë, ne me të vërtetë po shohim që kostot (ushtarake) të rriten përsëri. Arsyeja është që SHBA ka shpallur programe me të vërtetë të shtrenjta të modernizimit … gjithashtu, ne kemi përfunduar masat shtrënguese në shumë vende me kosto të lartë ushtarake”, shpjegoi Tian.
Buxheti i mbrojtjes i SHBA-së u rrit me 5.3% vitin e kaluar në 732 miliardë dollarë, që përbën 38% të shpenzimeve globale ushtarake. Rritja e buxhetit të mbrojtjes së SHBA-së në vitin 2019 është e barabartë me buxhetin e përgjithshëm të mbrojtjes së Gjermanisë, thekson SIPRI.
Me fjalë të tjera, SHBA është ende superfuqia e vetme ushtarake e padiskutueshme në botë, aftësitë totale ushtarake të së cilës nuk mund të maten nga asnjë vend tjetër. Përveç regjistrimit të 16,000 trupave të rinj, SHBA ka vazhduar të modernizojë programin e saj konvencional dhe të armëve bërthamore.
Investimet në ushtri janë në rritje edhe në Azi
Sa i përket Azisë, alokimet ushtarake janë rritur çdo vit nga viti 1989 e deri më tani. Kjo rritje, natyrisht, udhëhiqet nga Kina dhe India, të cilat janë vendet e dyta dhe të treta në renditje këtë vit. Alokimet ushtarake të Kinës arritën në 261 miliardë, 5.1% më shumë se në vitin 2018 dhe 14% të alokimeve totale ushtarake në botë.
Shpenzimet ushtarake të Indisë, megjithatë, janë rritur 6.8% që nga viti 2018, por akoma përbën një pjesë mjaft të vogël të shpenzimeve ushtarake botërore.
“Situata e tensionuar me Pakistanin dhe Kinën fqinje është arsyeja kryesore pse qeveria indiane ka rritur në mënyrë drastike shpenzimet e saj ushtarake”, shpjegoi një studiues tjetër i SIPRI, Siemon Wezeman.
“Në rastin e Indisë dhe Kinës, ne kemi parë një rritje të vazhdueshme gjatë 30 viteve të fundit. Ndërsa India dhe Kina kanë shpenzuar me të vërtetë shumë më pak sesa Evropa Perëndimore në vitet 1990 … Kina me të vërtetë filloi të arrinte atë nga viti 2000 e deri më tani”, shpjegoi Tian. Buxheti i Kinës për mbrojtjen sot është disa herë më i madh se ai francez apo britanik, për krahasim.
“Për herë të parë që nuk ka vende të Evropës Perëndimore në pesë vendet e para në shpenzimet ushtarake në botë, kjo është hera e parë që ne shohim dy vende aziatike, Indi dhe Kina, në mesin e tre vendeve të para, të cilat ndiqen nga Rusia dhe Arabia Saudite”, shtoi një studiues në këtë institut publik suedez.
Arabia Saudite përpara Francës, Gjermanisë dhe Mbretërisë së Bashkuar
Rusia renditet e katërta pas Kinës dhe Indisë, me një buxhet mbrojtës prej 65.1 miliardë dollarë, me 4.5% nga viti 2018 dhe zë 3.4% të shpenzimeve globale ushtarake, përcjell Telegrafi.
Arabia Saudite është në vendin e pestë me 3.2% të alokimeve totale në botë, gjë që është mjaft e pabesueshme duke pasur parasysh se është një vend me më pak banorë se Spanja apo Polonia. Buxheti i saj i mbrojtjes ishte 61.9 miliardë dollarë vitin e kaluar, megjithëse ra 16% nga viti 2018.
Në vendin e gjashtë është Franca, me një buxhet mbrojtës prej 50.1 miliardë dollarë, që është 2.6% e shpenzimeve totale botërore. Kjo është gjithashtu 1.6% më e lartë se në 2018.
Gjermania rrit shpenzimet ushtarake deri në 10%, është kjo për shkak të presionit të Trump?
Gjermania renditet e shtata në këtë listë me një buxhet prej 49.3 miliardë dollarë.
Siç shpjegohet nga Max Mutschler për Deutsche Welle, arsyeja kryesore për rritjen e buxhetit të mbrojtjes është se secili anëtar i NATO-s duhet të arrijnë pragun e buxhetit të mbrojtjes të së paku 2% të GDP-së së saj kombëtare.
“Edhe para administratës Trump, pati presion ndaj Gjermanisë për të rritur shpenzimet ushtarake. Tani presioni po tregon rezultate.
Megjithatë, ndërsa Rusia, për shembull, ndan 4% të GDP-së së saj për ushtrinë, Gjermania jep vetëm 1.38% për ushtrinë nga GDP-ja e saj.
Evropa Lindore e armatosur sepse ka frikë nga Rusia?
Dhe ndërsa Evropa Perëndimore mesatarisht ka ulur pak shpenzimet e saj ushtarake nga 2010 në 2019, Evropa Lindore e ka rritur atë deri në 35%. “Një pjesë e saj është thjesht një reagim ndaj një kërcënimi të perceptuar nga Rusia”, ndërsa një arsye tjetër është të zëvendësoni pajisjet dhe armët e vjetruara sovjetike dhe të blini pajisje të reja, të pajtueshme me NATO-n”, përfundon Tian.
Vendet evropiane, përveç që shohin një kërcënim më të madh se Rusia, po kalojnë gjithashtu një cikël të zëvendësimit të gjeneratës së tyre të katërt të avionëve ushtarakë me një gjeneratë të pestë të avionëve ushtarakë.
“Ne nuk e dimë konfliktin e mundshëm të armatosur midis SHBA dhe Kinës”
Nga ana tjetër, Diego Lopes da Silva, studiuesi tjerë në këtë institut suedez, beson se investimet gjermane kanë të bëjnë me “Rusia gjithnjë e më shumë perceptohet si një kërcënim”.
Lopes da Silva shton se qeveria e Berlinit nuk është e vetmja që e sheh Rusinë si rrezik.
Për Max Mutschler të BICC, këto shifra nuk janë befasi. “Shpenzimet për ushtrinë përqendrohen në skenarët e rasteve më të këqija”, thotë ky politikan për DW.
Shpesh, konfliktet publike në plan të parë ishin në sy të publikut. Por gjithnjë ekziston kërcënimi i një konflikti ushtarak në sfond: “Kur bëhet fjalë për një situatë të tensionuar mes SHBA-së dhe Kinës, thonë, ne nuk e dimë nëse është i mundur konflikti i armatosur apo jo, por ushtritë e atyre vendeve po përgatiten për një skenar të tillë dhe janë shumë të suksesshëm në lobim”. /Telegrafi/