Çfarë rëndësie kanë zgjedhjet amerikane dhe fituesi i tyre për Evropën?

Zgjedhjet vijnë mes sfidave kritike për të cilat SHBA dhe Evropa duhet të punojnë ngushtë, duke përfshirë rolin e NATO-s, Brexit-in dhe ndikimin rus.

Kryeministri britanik Winston Churchill dikur e përshkroi presidentin e SHBA-së, Franklin Roosevelt si “kampionin më të madh të lirisë që ka sjellë ndonjëherë ndihmë dhe rehati nga bota e re në të vjetrën”.

Por, sipas një analize të Al Jazeera, është e vështirë të imagjinosh shumë udhëheqës evropianë që thonë të njëjtën gjë për Donald Trump.

Sipas shkrimit në fjalë, përcjell Telegrafi, udhëheqësit evropianë do të zbulojnë se kush do të jetë homologu i tyre amerikan për katër vitet e ardhshme kur qytetarët e Shteteve të Bashkuara hedhin votën e tyre në zgjedhjet presidenciale më 3 nëntor.

Ndonëse Joe Biden është duke udhëhequr në sondazhet kombëtare, kjo nuk garanton fitoren e kandidatit demokrat në zgjedhje; Hillary Clinton gjithashtu kishte një epërsi të qartë ndaj Trump në sondazhet gjatë shumicës së fushatës 2016.

Administrata Trump erdhi si një “tronditje” për partneritetin transatlantik, thotë Kristine Berzina, një bashkëpunëtore e vjetër në Fondin Gjerman Marshall, një institut me qendër në Uashington, DC.

Gjatë katër viteve të kaluara, marrëdhëniet midis SHBA dhe Evropës janë dobësuar për shkak të mosmarrëveshjeve mbi politikën, përfshirë sigurinë dhe tregtinë.

Me Biden si president, do të kishte një “kthesë dramatike në politikën e SHBA ndaj Evropës”, vlerëson Charles Kupchan, një profesor në Universitetin Georgetown, i cili punoi në çështjet evropiane në administratën e Obamës dhe po këshillon fushatën e Biden.

NATO

Një mandat i dytë i Trump do të “vinte potencialisht në rrezik unitetin e NATO-s”, mendon Heather Williams, një bashkëpunëtore e sigurisë bërthamore në Massachusetts Institute of Technology.

Trump ka kërcënuar të tërheqë SHBA-në nga NATO dhe të zvogëlojë kontributet amerikane nëse anëtarët e tjerë nuk i rrisin shpenzimet e tyre.

Në korrik të këtij viti, SHBA njoftoi se po tërhiqte rreth 12,000 trupa nga Gjermania, për të cilat Trump tha se do të “ndëshkonte” Berlinin për shpenzimet e ulëta të mbrojtjes.

Ndërsa disa vëzhgues thonë se Trump mund të përpiqet të tërheqë SHBA-në nga NATO në mandatin e tij të dytë, kjo lëvizje nuk ka gjasa për shkak të kundërshtimit nga Kongresi, tha Kupchan.

Një shqetësim më i madh për Kupchan është ajo që ai e quan “thyerja metaforike e NATO-s”, me fjalë të tjera, evropianët humbin besimin në SHBA si një “partner i qëndrueshëm”.

Sipas sondazheve të Gallup, mosmiratimi evropian i udhëheqjes amerikane arriti një rekord të lartë prej 61 për qind në vitin 2019.

Biden, i cili e ka quajtur NATO-n “aleanca e vetme e rëndësishme në historinë e Shteteve të Bashkuara” do të punonte për të riinvestuar në aleancë, thonë ekspertët.

Javën e kaluar, NATO la të kuptohej se po konsideronte një samit në mars në Bruksel për të mirëpritur një udhëheqës të ri të SHBA-së, nëse Biden fiton.

Sipas një ndihmësi të lartë, Biden do të rishikojë vendimin e Trump për të tërhequr trupat nga Gjermania, nëse zgjidhet, shkruan Al Jazeera, përcjell Telegrafi.

Kupchan parashikoi që Biden do të mblidhte herët në presidencën e tij një samit të NATO-s për të thënë: “Ne jemi përsëri një lojtar ekipi”.

Por grindja rreth “ndarjes së barrës” midis SHBA dhe aleatëve të saj evropianë ka të ngjarë të vazhdojë, parashikon Kupchan.

Ndërsa SHBA përballet me një tendosje ekonomike për shkak të pasojave nga pandemia e coronavirusit, ka të ngjarë të ketë një “ndjeshmëri të vazhdueshme” ndaj asaj që aleatët evropianë po sjellin në tryezë, tha ai.

Rusia

Një diçka tjetër në zgjedhje është besueshmëria e SHBA-së si një aleat i besueshëm që mund të qëndrojë kundër sjelljes së keqe ruse, thanë ekspertët për Al Jazeera.

Kjo çështje është akute në Evropë, veçanërisht në lindje, ku qeveritë e kanë akuzuar Rusinë për sulme kibernetike dhe përhapjen e dezinformatave.

“Rusia synon të krijojë çarje në sistemet demokratike, Evropë dhe partneritetin transatlantik”, tha Berzina.

Një vakum i udhëheqjes amerikane në Evropë paraqet “një mundësi” për Rusinë për të ushtruar ndikimin e saj.

Një “tipar përcaktues” i administratës Trump ka qenë politika e saj “jokonsistente” ndaj Rusisë, konsideron Williams, shkruan Al Jazeera, përcjell Telegrafi.

Megjithëse Trump ka dërguar trupa shtesë në Evropën Lindore dhe ka vendosur disa nga sanksionet më të ashpra në vite kundër elitës ruse, Trump shpesh e ka vlerësuar stilin e udhëheqjes së presidentit rus Vladimir Putin dhe është në “anën e Putinit” në raport me komunitetin e inteligjencës së SHBA-së dhe aleatët evropianë të Amerikës duke besuar në deklarimet e Kremlinit se Rusia nuk ndërhyri në zgjedhjet e vitit 2016, shkruan më tej Al Jazeera.

Po sipas të njëjtit shkrim, Trump nuk ka demonstruar “të njëjtin nivel serioziteti” ndaj sjelljes së pretenduar ruse që kanë shumë figura të larta në administratë, e cila ka “dëmtuar seriozisht” besimin në SHBA në të gjithë Evropën, tha Williams, duke shtuar se nuk ka “asnjë tregues” që Trump do të ndryshojë politikën e tij ndaj Rusisë në një mandat të dytë.

Dhe ekspertët presin që Biden do të merrte një qëndrim shumë të fortë ndaj Rusisë, veçanërisht në dritën e kësaj përvoje politike në çështjet e sigurisë evropiane.

Në senat, ai ishte “i dobishëm” në lejimin e shteteve baltike për t’u bashkuar me NATO në 2004, tha Berzina.

“Parandalimi ndaj agresorëve globalë, jo vetëm si Rusia, por edhe Kina, do të ishte një parim shumë i rëndësishëm i politikës së jashtme të Biden”, ka thënë ajo.

Brexit

Ndërkohë, ndërsa Britania i afrohet momentit të saj historik duke i dhënë fund periudhës së tranzicionit të Brexit më 31 dhjetor, vëzhguesit thonë se një Mbretëri e Bashkuar pas Brexit do të përballet me sfida për të provuar se është një partner i vlefshëm për SHBA-në.

Efektiviteti i marrëdhënies midis Londrës dhe Uashingtonit, thotë Kupchan, varet nga aftësia e Mbretërisë së Bashkuar për “ta bërë veten të rëndësishme” dhe për të mbajtur lidhje të ngushta me Evropën, jo vetëm në çështjet e tregtisë por edhe të sigurisë.

Ndryshe nga Trump, një mbështetës i flaktë i Mbretërisë së Bashkuar të larguar nga BE, Biden e ka bërë të qartë kundërshtimin e tij ndaj Brexit dhe sugjeroi që kjo e bën Britaninë e Madhe një aleat më pak kuptimplotë.

“Interesat e SHBA-së janë zvogëluar me Britaninë e Madhe jo si një pjesë integrale të Evropës”, tha ai në Chatham House, një institut në Londër.

Kështu, vlerësohet më tej, Biden as nuk do të “jepte status të veçantë as do të ndëshkonte Mbretërinë e Bashkuar” kur bëhet fjalë për të bërë një marrëveshje tregtare.

Ai gjithashtu do ta bënte të vështirë për kryeministrin Boris Johnson të pretendonte se “Brexit ishte një fitore në drejtim të vendosjes së marrëveshjeve tregtare me SHBA”, tha Cristian Nitoiu, një pedagog në diplomaci dhe qeverisje globale në Universitetin Loughborough.

Trump ka entuziazmuar në lidhje me një marrëveshje tregtare “fantastike dhe të madhe” me Mbretërinë e Bashkuar – partneri i shtatë më i madh tregtar i SHBA – por asgjë nuk është materializuar ende.

Pavarësisht nga rezultati i zgjedhjeve, fokusi kryesor i presidentit tjetër për sa i përket tregtisë do të jetë Kina, tha Kupchan.

“Një nga gjërat që Biden do të bënte që Trump nuk e bëri është të formojë një front të bashkuar në negociatat me Kinën”, në të cilën SHBA punon së bashku me BE-në, Britaninë dhe qarqet e tjera për të bërë presion mbi Kinën.

Marrëdhëniet tregtare të Trump me shtetet e BE-së, megjithatë, janë përkeqësuar pasi ai ka vendosur tarifa të larta për aeroplanët dhe importet bujqësore dhe vazhdon të kërcënojë me tarifa të reja në importet e makinave.

Dhe sipas shkrimit të Al Jazeera, një administratë e Biden do të kërkojë t’i japë fund “luftës tregtare” që Trump nisi kundër BE-së, tha një këshilltar i lartë i politikës së jashtme të kandidatit demokratik në shtator.

Biden gjithashtu ka paralajmëruar që Britania e Madhe duhet të respektojë marrëveshjen e paqes të Irlandës së Veriut të vitit 1998, në të cilën SHBA janë një garantues i sigurisë, për të arritur një marrëveshje tregtare të SHBA-së.

Disa diplomatë thonë se marrëveshja e së “Premtes së Mirë” është e dëmtuar nga legjislacioni i ri i paraqitur nga Johnson në shtator.

I dërguari special i Trump në Irlandën e Veriut, Mick Mulvaney, tha se administrata e tij ishte gjithashtu e njëjtë në dëshirën e saj për të ruajtur marrëveshjen e paqes.

Përtej sigurisë dhe tregtisë, ekspertët thonë se Evropa mund të shohë një ndryshim në ndikimin kulturor nga presidenti i ardhshëm.

Ndërsa SHBA vazhdon të llogarisë me çështjet e drejtësisë sociale të tilla si racizmi dhe ndjenjat anti-imigrim, një administratë e Biden do të kërkojë të promovojë zgjidhje për këto probleme në Evropë, tha Nitoiu.

Biden do të dëshironte të “riafirmonte solidaritetin me komunitetin Atlantik dhe të ofronte diçka të re në vlerat [liberale] që ai përfaqëson”.

Ndërkohë ekspertët thanë se nuk mund të jenë të sigurt se Trump do të bëjë të njëjtën gjë. /Telegrafi/