Çka po festojmë?

Duke reflektuar në një situatë konfuze, mënyra më e mirë e të vepruarit është tërheqja e këtij konfuzioni, sqarimi i një fenomeni. Në këtë situatë shqiptarët gjenden në një konfuzion të thellë, por për ta larguar këtë, fillimisht duhet të sqarohet ana e errët e formës së qeverisjes në mënyrë demokratike.

Nuk po nisem për të kritikuar, por për të sqaruar se ç’po ndodh në këtë rrugë! Siç kemi mësuar në bankat shkollore që demokraci do të thotë mënyrë e të qeverisurit nga populli, jo pra në mënyrë direkte por në mënyrë indirekte, përmes besimit të tyre që kanë shprehur për drejtuesit e tyre, pastaj ata i përfaqësojnë për siguruar në mënyrë sa më dinjitoze mënyrën e të jetuarit-mbijetesën. Ja se ç’ndodh në demokracinë tonë, kur kemi të bëjmë me zgjedhjen e një kushtetute definimin e saj, zgjedhjen e kryetarit të saj, zgjedhjen e udhëheqësit të Universitetit Shtetëror ose për ta vën në pah vullnetin e qytetarëve shqiptarë a dëshirojnë një bashkim me Shqipërinë apo jo kjo nuk ndodh. E vetmja që zgjidhet për të mbetur emri demokraci është zgjedhja pra e këtyre drejtuesve që e përfaqësojnë një popullatë-qeveria.

Nëse shikojmë brenda këtij konteksti logjik atëherë pikërisht kjo zgjedhje e të qeverisurit ka impaktin që të kontrollojë pastaj edhe kushtetutën, universitetin dhe të ushtrojë tirani ndaj një pjese tjetër të popullatës. Dhe sigurisht, nëse bëjmë një llogaritje matematikore, po ta marrim shumicën e opozitës del më shumë se ajo e pozitës, prapë po sakrifikohet një pjesë e madhe nga dëshirat e një pakice, me një fjalë për të balancuar këtë situatë sidomos kur kemi të bëjmë për çështje madhore atëherë duhet të shpallim një referendum, nëse ky term tingëllon në mënyrë disi primitive për t’iu përshtatur modernitetit dhe për hir të saj përdorim të “provojmë vullnetin e qytetarëve”. Pastaj kjo do të na shpie, përveç një përforcimi të demokracisë, edhe në një vetëdijësim të popullatës. Kjo mënyrë e vetëdijësimit të popullatës ka si qëllim ikjen nga mentaliteti inferior si duke e ushtruar vullnetin e tyre në përzgjedhjen e mënyrës së jetesës. Ky lloj i mentalitetit inferior që po menaxhohet nga kjo kulturë politike tek populli është si pasojë e një sistemi të dobët arsimimi.

Shekuj me radhë shqiptarët kanë qenë koloni e shteteve të mëdha të fuqishme. Si rrjedhojë e kësaj themi që është analfabetizmi. Zakonisht në periudhat më të hershme historike shqiptarët më shumë i kanë kushtuar rëndësi fisit, dokeve, zakoneve, pra nuk iu janë përkushtuar shumë sferës së arsimimit intelektual. Ka qenë e pashmangshme për tu kapur për një gjë të tillë sepse ke qenë i ndjekur nga luftërat, për çlirimin e vendit. Me kalimin e kohës është zbutur dhe pothuajse është zhdukur analfabetizmi, në shekullin bashkëkohor por tash mënyra e të mësuarit, nëse dëshirojmë të ndjekim rrugën e shteteve të fuqishme industrial, është për t’u dëshiruar në vendin tonë. Fati i mirë, një shpresë e shqiptarëve ka lindur për të përforcuar ndjenjën kombëtare dhe për t’u njohur nga një hapësirë më e madhe e shteteve evropiane dhe botërore.

Nathalie Clayer shprehet se arsimimi që ka ndikuar tek vetëdija kombëtare, ia vlen të përmendim Ismail Qemajli, Isa Boletini, Luigj Gurakuqi, Hasan Prishtina, ku këta shkollimin e tyre e profesionalizuan në Evropë duke na sjellë një frymë të vetëdijësimit kombëtar tek shqiptarët. Shqiptari i sotëm e ka shumë të vështirë të kuptojë se përse duhet të ndërtojë një liri brenda vetes së vetes së tij, sepse frikësohet që mund të sjellë pasoja edhe tek të tjerët, dhe në njëfarë forme ka të drejtë. Pikërisht qasja e kësaj forme të sjellë deri në nënshtrim ndaj çdo regjimi qoftë edhe diktaturë.

Karl Popper na mëson se ne “mund t’i japim kuptim jetës tonë nëpërmjet mënyrës tonë të jetesës, nëpërmjet punës tonë dhe veprimit tonë, nëpërmjet qëndrimit tonë ndaj jetës, ndaj njerëzve të tjerë dhe ndaj botës”. Ende nuk po mund të kapin thelbin e ekzistencës së tyre, ekzistenca e një individi varet nga vullneti i tij për t’i dhënë kuptim jetës, pastaj për të vepruar dhe për tu angazhuar rreth një qëllimi që e prokupon. Por kjo më shumë pasohet, jo për të jetuar një elment forme të jetesës, duke filluar nga vetja, por duke u orientuar përmes një ekzistence të tjetrit. Diktaturën mund ta pranojë çdo popull, nëse kjo diktaturë ushtron shantazhe në mënyrat më të egra të mundshme për t’ia mohuar ekzistencën elementare një popullate, prandaj e ka të domosdoshme ta pranojë një formë të të qeverisurit të tillë. Pra, nuk është një rast i papritur, edhe pse në vendin tonë propagandohet shumë për demokraci liberale, vështirë të pohohet se e posedon substancën e saj.

Gjithmonë duke ndjekur rrugën e sqarimit. Disa nga analistët tanë pretendojnë se shumë nga ata që e përkrahin Bashkimin Kombëtarë mes të Shqipërisë dhe Kosovës, definimin e kombit e kanë mësuar nga Stalini. E pra, si duket edhe Ernest Gellner, Anthony Smith etj, e kanë bërë një gjë të tillë. Ose si mund të shpjegohet kur një definim të kombit trajton edhe Ernest Renan, ende pa e shiju dritën e ekzistencës Stalini? Ose e marrim prej rilindasve tanë si Vicenzo Dorsa, Naum Vexhilharxhi, Jeronim De Rada, Elena Gjika, edhe këta duke shijuar mungesën e ekzistencës së Stalinit.

Në kuadër të kësaj logjike ata më shumë e përdorim një mekanizëm psikologjik ndonëse edhe me pavetëdije për t’i topitur mendjet e njerëzve, në momentin kur të akuzon se ky definicion rrjedh nga Stalini atëherë tek opinion të krijohet një imazh negativ, kurse tek këta kuptohet një opinion pozitiv. Por e meta e saj qëndron, në këtë rast mund të jetë valide vetëm tek një pjesë e popullatës që ende nuk e kanë të zhvilluar kognicionin e tyre dhe fatkeqësisht në kohët moderne tek ne ndodhet një gjë e tillë. Pra, përmes kësaj rrugë mundohen të krijojnë terren. Platforma e tyre për një “Komb Kosovar” është boshe sepse deri më tani nuk kemi parë dicka konkrete që vërtet ia vlen të ketë një debat shkencor, ata më shumë orientohen rreth ideve që e rrethojnë hapësirën ballkanike, kurse duke krahasuar shtetet më larg nuk e bëjnë një gjë të tillë dhe në fund deklarohen se rasti ynë është “sui generis”. Megjithatë kombi do një trajtim më të veçantë dhe analitik dhe besoj që në shkrimin tjetër që do të pasojë, do të thellohemi më shumë në problemtatikën shqiptare duke i vizituar edhe teoricienët e mëdhenj si Gellner, Smith, Hobsbawn etj.